Film / Films

Lovely Rita

recensie: Lovely Rita

Als Rita’s lot slechts bepaald zou zijn door haar puberteitskwalen, dan zou niemand medelijden met haar hoeven hebben. Maar de gelatenheid in haar blik en gestel verraden Rita’s innerlijke gesteldheid: afgemat en uitgedroogd door het verleden, en bovenal een dwaas geloof voor wat nog komen gaat. Waar de gemiddelde puber zich ontlaadt in irrationele uitbarstingen, daar lijkt Rita te imploderen. Lovely Rita is niet de zoveelste film over een puber in opstand, maar een film over een meisje die zich staande probeert te houden in een omgeving waar ze nooit serieus genomen is, en nooit zichzelf kon zijn.

~

Rita (Barbara Osika) wordt thuis permanent door haar ouders gekleineerd. De blik van vader straalt niets dan minachting en behoudendheid uit. Zoals in alle kleinburgerlijke leefgemeenschappen staat moeder fier achter haar man. Op school is Rita evenmin geliefd. Haar zwijgzaamheid wordt slechts doorbroken door lichamelijke klaagzangen. Te pas en te onpas verlaat ze haar lessen en zwerft rond. Op zoek naar betere tijden. Hoewel het voor de buitenwereld lijkt dat Rita zich overal van distantieert zendt ze onnoemelijk veel signalen uit. Ze wil er graag bijhoren, maar het lijkt haar door niemand gegund.

Extravert

Ondanks alle ellende gaat Rita door haar geluk te beproeven. Ze legt het aan met het veel te jonge schoolknaapje Fexi. Wanneer ze samen dansen op Why Does My Heart Feel So Bad van Moby geeft Rita haar emoties extravert bloot. Ze geniet oprecht van de empathische werking van de muziek. Samen lachen ze, heel even lijkt Rita echt te leven. Maar geluk duurt niet lang. Vader walgt van het idee en Fexi moet van het toneel verdwijnen. Rita zoekt haar heil dan maar bij een oudere man. De wegen in de liefde leiden Rita ook niet naar verlossing. Ze raakt steeds meer in zichzelf gekeerd en er lijkt maar een oplossing te zijn voor haar problemen. Wraak nemen op haar verleden.

Afkeurende blikken

~

Lovely Rita is de eerste lange speelfilm van Jessica Hausner (Wenen, 1972). Op een onconventionele manier is Hausner er in geslaagd de frustraties en problemen van Rita beeld te geven. Ze kiest er niet voor een standaardgeschiedenis van een adolescent te filmen. De nadruk ligt op kleine, zich herhalende incidenten; Rita die vernederd wordt bij de wc-pot omdat ze weer vergeten de deksel erop te doen, Rita die bij de schoolproductie van Priestley’s An Inspector Calls niets goed lijkt te doen behalve figureren als dienstmeisje en de permanent afkeurende blikken in de ogen van haar ouders, leraren en medeleerlingen. Voor iedereen lijkt Rita een last te zijn.

Abstracties van eenzaamheid

Hausner heeft gekozen voor deze abstracties van eenzaamheid en het daar bijhorende isolement. Ze laat zelfs de camera afstand nemen van Rita. Ze maakte gebruik van niet-professionele acteurs en schoot de film met een digitale camera. Op deze manier krijgt de film een versterkt realiteitsgehalte. Het korrelige beeld met onbekende acteurs richt de kijker dwingender op Rita’s problemen.

Beklemmend

De debuterende Barbara Osika heeft de hoofdpersoon op een indringende manier weten neer te zetten. De gelatenheid en de pijn in haar ogen werken extra beklemmend in combinatie met het fragmentarische karakter van de film.

Collage van afstandelijkheid

Lovely Rita is een collage van afstandelijkheid geworden. Door de adolescentieproblematiek op eigenzinnige manier in een behoudende omgeving te plaatsen, heeft Hausner met haar stijl een prachtige en kille geschiedenis gemaakt van de immer ronddolende eenzaamheid.