De degen en de ganzenveer

Cyrano de Bergerac (1990) is een filmbewerking van het gelijknamige toneelstuk van Edmond Rostand. In de film speelt Gérard Depardieu Cyrano, die ondanks zijn moed en poëtische gevoeligheid de mooie Roxanne niet voor zich kan winnen. Regisseur Jean-Paul Rappeneau beeldt dit uit in een klassieke kostuumfilm die een mooi tijdsbeeld geeft en zich op speelse wijze houdt aan de oorspronkelijke toneeltekst.

Cyrano de Bergerac begint met een mooie openingsscène die de toeschouwer een Frans theater uit zeventiende eeuw in leidt. Cyrano wordt als personage geïntroduceerd als hij zich kwaad maakt over de middelmatigheid van een van de acteurs op het toneel. In zijn vurigheid en welbespraaktheid blijkt zijn trotse karakter, maar Cyrano is tegelijk onzeker. Door zijn te grote neus ziet hij zichzelf als lelijk en ongeliefd. Dit vormt ook een obstakel voor de amoureuze verwikkelingen tussen hem en zijn mooie nicht Roxanne.

Cyrano durft zijn liefde voor haar niet te bekennen, omdat hij bang is voor afwijzing. Als zij valt voor de knappe cadet Christian besluit Cyrano hem te helpen in zijn pogingen om haar het hof te maken. In poetische liefdesbrieven die Cyrano schrijft laat hij zijn eigen gevoelens voor Roxanne doorschemeren, terwijl Roxanne denkt dat ze het werk zijn van Christian. Uiteindelijk krijgt de film een tragische wending als Cyrano en Christian door een jaloerse aanbidder van Roxanne gedwongen worden om ten strijde te trekken tegen de Spanjaarden. Cyrano blijft brieven sturen, terwijl een zwakke Christian lijdt aan de gruwelen van de oorlog.

Alexandrijnen

De scriptbewerking van Cyrano de Bergerac lag in handen van Jean-Claude Carrière, die als scenarist ook werkte voor Luis Buñuel en Louis Malle. Carrière handhaafde de Alexandrijnse rijmschema’s van het toneelstuk, waardoor de spreekkunsten van Cyrano hun subtiliteit en gevatheid behouden. De teksten verwijzen ook naar zijn verlichte wereldbeeld en naar de fascinaties die de echte Cyrano had voor sterren en planten.

Zoals veel romantische protagonisten is Cyrano een buitenstaander. Hij is een vrijzinnige levensgenieter die walgt van de hypocrisie en onoprechtheid die hij om hem heen ziet. Zijn grootse daden komen voort uit zijn trots, maar de film toont ook dat ze een sublimering vormen voor de onbeantwoorde liefde van Roxanne.

De tragiek is dat de personages niet de eer krijgen die hen toekomt, ook al strijden ze vol moed voor erkenning. Zo is Christian als personage ondanks zijn schoonheid ook onzeker, omdat hij niet in staat is om zijn gevoelens voor Roxanne poëtisch te vatten. Hij is het gezicht van Cyrano’s woorden, maar ook hij ziet in dat hij niet bemind wordt voor wie hij echt is. Beide mannen hebben zo hun eigen tekortkomingen die aan het einde van de film duidelijk worden.

Ivoren toren

Cyrano de Bergerac is een humanistische film die net als Les enfants du paradis gelooft in de kracht van kunst en poëzie om de werkelijkheid het hoofd te bieden. Depardieu weet als Cyrano een overmoedige dichter neer te zetten, die vanuit zijn ivoren toren schrijft over de liefde en de sterren, maar ook weet hoe het is om met beide benen op de grond te staan.

De dvd van bevat afgezien van een trailer geen extra’s.