Zoete minimensjes

Onder het grote landhuis van een Japanse dame bevindt zich een netwerk van gangetjes en spijkertrappetjes dat leidt naar een minihuisje, waar één suikerklontje de hele suikerpot vult. Hier wonen de ‘bruikleners’, een minivolkje dat leeft van alles wat het ‘leent’ van de bewoners. Maar ze moeten ongezien blijven: als ze door mensen worden gezien, is verhuizen onvermijdelijk. De 14-jarige Arrietty wordt op haar eerste verkenningstocht door het grote mensenhuis gezien door een mensenjongen — het begin van een vriendschap, en van veel ellende.

Loodzware erfenis

Arrietty is een vrije bewerking van het boek De bruikleners (The Borrowers) van Mary Norton. De film is het debuut van Hiromasa Yonebayashi, de jongste regisseur uit het Ghibli-collectief. Zijn debuut is deel van een langdurige opvolgingscrisis binnen de Japanse animatiestudio. Wat de Disney-studio overkwam toen oprichter Walt in 1966 overleed, maakt de Japanse evenknie in mindere mate door: oprichter en Oscarwinnaar Hayao Miyazaki heeft met Ponyo on the Cliff by the Sea in 2008 misschien wel zijn laatste film gemaakt. Een nieuwe generatie animators moet de studio overnemen, maar het is al jaren onduidelijk wie die loodzware erfenis moet gaan dragen. Miyazaki’s zoon Goro faalde onlangs met Tales from Earthsea, dat een regelrechte flop werd in Japan — iets wat Studio Ghibli nog niet eerder was overkomen.

Met Arrietty geeft nu Yonebayashi een duidelijk visitekaartje af. De prachtige 2D-animatie voert je mee naar een miniwereld. De minimensjes kijken niet alleen anders tegen de wereld aan, ze horen hem vooral ook anders. Het subtiele gekraak van pissebedden, het geraas van regendruppels en het donkere gebrom van de koelkast. Zo moet het voelen als je maar tien centimeter groot bent. De wereld is zo overweldigend en gedetailleerd geschilderd dat je ogen tekort komt. Net als bij het geluid slaagt Yonebayashi voor het beeld met vlag en wimpel.

Overdaad aan zoetheid

Het verhaal is echter erg simpel. Het lijkt alsof Yonebayashi en zijn team van animators zoveel tijd hebben gestoken in de details, dat het verhaal erbij ingeschoten is. De karakters met de meeste diepgang zijn zij die het minste zeggen: Arrietty’s bangige moeder en zwijgzame vader, en de knorrige, dikke bruine huiskat Nyan. En in een vlaag van correctiedrift zijn sommige scènes van een tenenkrommende clichéromantiek die (in elk geval westerse) kijkers doet griezelen: ontroerde kinderen staren elkaar minutenlang met betraande ogen aan. Het is een overdaad aan zoetheid die totaal onnodig is.

Het gebrek aan een echt verhaal en character building is wat Yonebayashi’s Arrietty minder maakt dan de werken waar zijn voorganger Miyazaki zoveel prijzen mee won: Spirited Away, Howl’s Moving Castle, Ponyo. Maar toch overtuigt ze je, die zoete kleine Arrietty. Misschien juist omdat ze zo anders is dan de figuren waar we zo aan gewend zijn. En dat kan misschien net zijn wat die oude Ghibli Studio nodig heeft.