Het schizofrene land

De realiteit is dat Death of a President een boeiende en integere mockumentary is. De Britse regisseur Gabriel Range is tv-journalist en specialiseert zich in dit genre. Hij maakte eerder The Day Britain Stopped (2003) over de gevolgen van een fictieve botsing van twee vliegtuigen boven Londen, en zegt sterk beïnvloed te zijn door Peter Watkins’ klassieker The War Game (1965). Range pareert de kritiek op Death of a President door de aanslag een metafoor te noemen. Hij wilde onderzoeken wat er sinds 9/11 is gebeurd en hoe de Amerikaanse regering deze gebeurtenis heeft gebruikt of misbruikt. De aanpassingen van wetgeving rond terrorisme (Patriot Acts 1 & 2) beperken de vrijheden van Amerikaanse burgers.

Beklemmend

Death of a President is technisch weergaloos: een combinatie van echt archiefmateriaal, bewerkte filmbeelden en een geloofwaardig scenario geschreven door Range en documentairemaker Simon Finch (Hitler and Stalin: Twin Tirants, 1999). De scènes van betogers in Chicago waren vorig jaar tijdens een echte demonstratie opgenomen en Brand Thumims flitsende gemanipuleerde montage is even effectief als in de oscarwinnende prenten Forrest Gump (1994) en Woody Allens Zelig (1983). Richard Harvey’s dreigende, sfeervolle soundtrack completeert deze beklemmende politieke thriller.

Death of a President speelt zich af in de toekomst en kijkt terug naar de aanslag op Bush door de ogen van prominente getuigen zoals zijn speechschrijver Eleanor Drake (Becky Ann Baker) en zijn veiligheidsagent Larry Stafford (Brian Boland). Drake beschrijft Bush als een warme en fundamenteel fatsoenlijke man, maar dit liefdevolle portret is in schril contrast met de man die een illegale oorlog voert die meer dan drieduizend Amerikaanse soldaten en honderdduizenden Irakezen het leven heeft gekost. Een oorlog die per dag zoveel geld kost dat met een fractie hiervan Bush de Derdewereld van schoon drinkwater zou kunnen voorzien met gebruik van nieuwe Amerikaanse technologie. Het is een pure politieke beslissing van de VS om grote delen van de wereld in armoe en zonder water te laten. Gabriel Range laat een schizofreen land met een even schizofrene leider zien en geen wonder dat de haat jegens Bush anno 2007 uit alle windstreken en overtuigingen afkomstig is. Desondanks zijn de gemanipuleerde beelden van een juichende menigte die hoort dat Bush is neergeschoten even schokkend als de scènes van uitbundige Arabieren na 9/11 die de gruwelijke dood van drieduizend mensen reden tot feesten vonden.

Maar wie zou er volgens Gabriel Range verantwoordelijk zijn voor deze zeker niet onaangekondigde aanslag? Een fanatieke milieuactivist, een labiele Golfoorlogveteraan, een vrouw wiens zoon in Irak sneuvelde of een Amerikaanse moslim die in het gebouw werkte van waaruit de schoten gelost werden? Helaas is het laatste deel van de film, na de aanslag, beduidend minder onderhoudend dan het voorgaande. Logisch, want het is zuiver hypothetisch en filmdramatisch gezien weinig spannend. Niemand heeft het immers gedaan want George W. Bush is nog springlevend.

Range vindt dat de genomen maatregelen na 9/11 een loopje met de vrijheid van Amerikanen nemen. De Patriot Acts 1 & 2 zorgen er in wezen voor dat mensen zomaar kunnen verdwijnen puur op basis van vage vermoedens. In Death of a President, als na de aanslag Dick Cheney president is, moet er een dader gevonden worden en dat gebeurt vlot. Zeer vlot. De vrouw van een Amerikaanse moslimverdachte (mooie rol van Hend Ayoub) houdt een indringend en vlammend betoog voor haar man. De aanwijzingen zijn flinterdun en gezien de haat jegens Bush zijn er miljoenen andere verdachten. Maar het doet er niet toe wie, als er maar iemand opgepakt wordt. Naast Al Gore’s ongemakkelijke waarheid, ziehier Dick Cheney’s gemakkelijke waarheid om de natie gerust te stellen.

Politiestaat

Range toont weliswaar een schizofreen Amerika, een land dat het beste en het slechtste in de mens herbergt, maar misschien had de wereld het erger kunnen treffen met haar rijkste en grootste macht. Alternatieven doen huiveren: van ondemocratische landen geregeerd door onverlichte despoten tot repressieve godsdienstfanaten. Desondanks is Bush’ buitenlandse politiek te vaak gebaseerd op lichte paranoia gekoppeld aan een sterke oorlogszuchtige neiging, een combinatie die voor fanatieke haatdragende vijanden zorgt. Range’s terechte vrees is dat als zijn denkbeeldige aanslag daadwerkelijk plaatsvindt een Patriot Act versie 3 ingevoerd zal worden. De gevolgen hiervan zullen ertoe leiden dat de Verenigde Staten verder af zullen glijden richting politiestaat. Een angstaanjagend scenario want hierbij vergeleken zal de huidige, op Cuba gevestigde, gruwelgevangenis Guantánamo Bay op de Buena Vista Social Club lijken.