Een lichtvoetige utopie
De nieuwste film van Emir Kusturica, Life is a Miracle, is zoals we van hem gewend zijn weer heerlijk lichtvoetig en absurd. Een voetbaltoernooi wordt enthousiast toegezongen door een neurotische operazangeres die haar zoon wil zien winnen. Het bed waarop twee verliefden van elkaar dromen, maakt zich los van de aarde en zweeft over het prachtige landschap van de Balkan. De plaatselijke spoorlijn wordt regelmatig versperd door een ezeltje met liefdesverdriet dat zichzelf voor de trein wil gooien, maar zich uiteindelijk ontpopt als een beschermengel.
~
Life is a Miracle is een film waarbij je al na twee minuten met zekerheid weet: dit is een film van Emir Kusturica. Zoals vanouds wordt de kijker meegevoerd in een wereld vol met zotte en karikaturale personages die op het deuntje van de zinderende muziek door het leven dwarrelen. De dubbele Gouden Palmwinnaar gaat met zijn nieuwe film verder op de weg die hij met Time of the Gypsies (1988), en Black Cat/White Cat (1998) was ingeslagen en zal de liefhebbers van deze films niet teleurstellen.
Oorlog
~
Onmogelijke liefde
Een bevriende militair weet echter raad. Hij heeft een verpleegster, een moslima van gegoede familie aangetroffen die hij als gevangene bij Luka onderbrengt, zodat deze laatste haar kan ruilen tegen zijn zoon Milos. Tussen Luka en de verpleegster, die Sabaha heet, bloeit echter een passionele liefde op. Deze onmogelijke liefde tussen twee mensen die door hun omgeving tot vijanden van elkaar zijn gebombardeerd, wordt door Kusturica met veel plezier en flair in beeld gebracht.
Fellini
Verliefdheid. Die typische kijk op de wereld die alles in een zonlicht zet en zich door geen enkele tegenslag uit het veld laat slaan. Verliefd op het leven, verliefd op de liefde. Met zijn film kijkt Kusturica met een verliefde blik neer op het land van zijn jeugd. Het is echter geen ‘Italiaanse’ esthetische verliefdheid à la Fellini waarin het vrouwelijke verheerlijkt wordt, maar een verrukkelijke aardse verliefdheid uit Oost-Europa waarin het wonder van het leven wordt bezongen.
Carnavalesk universum
Life is a Miracle is verwant aan de groteske schilderijen van Hieronymus Bosch (1450-1516) en de absurde romans van François Rabelais (1494-1553), en vanuit die traditie moet de film dan ook begrepen worden. Het is een carnavalesk universum waarin de ‘ernst’ van de alledaagse werkelijkheid voor even is opgeschort. Alleen zuurpruimen en piskijkers zullen in Kusturica’s levenslied een pamflet over de oorlog willen ontwaren, ongetwijfeld zullen ze hem daarbij beschuldigen van gebrek aan ernst en waardigheid. Zulke zuurpruimen begrijpen niet dat het in Life is a Miracle om iets heel anders gaat.
Utopie
Kusturica wil het gewicht aan het leven onttrekken, om er zo een charmant wonder van te maken. Dit gewicht is gelegen in de dwang die door anderen wordt opgelegd, zoals de oorlog waar de meeste burgers niet om gevraagd hebben en die niet hun oorlog is. Kusturica probeert met zijn film het gewicht van deze dwang in te dammen, ten behoeve van de vrijheid. Dit doet hij niet omdat hij de werkelijkheid wil verbloemen of mooier wil maken dan zij is, maar om er tijdelijk een utopie voor in de plaats te stellen.
Life is a Miracle gaat niet over de realiteit, maar over een wereld die ergens in onze herinneringen verborgen ligt. Een wereld die we allemaal in meer of minder mate kennen vanuit onze dromen en verlangens. In zijn lichtvoetige utopie wekt Kusturica die wereld tot leven. Wie nog in wonderen gelooft, zal zich kostelijk vermaken met deze wervelende, energieke film.
