Cursusmateriaal

De vijf bejaarden in Oorlogsrust zijn archetypen: een joodse overlevende van de Holocaust, een vrouw die in Nederlands-Indië gemarteld is, een communistische verzetsman, een vermeende NSB’er en als vreemde eend in de bijt een Bosnische vluchteling. Veel begrip voor elkaar hebben ze niet. Ze zien elkaar vooral als vertegenwoordiger van een groep, en zichzelf als hét toonbeeld van lijden, dan wel heldhaftig verzet. Zelfs zestig jaar na dato ruziën ze nog over de vraag wat erger was: het concentratiekamp of het jappenkamp. De verpleegkundigen hebben geen idee hoe ze met al die onderlinge strijd en die zware verhalen over voor hun onbekende tijden moeten omgaan.

Educatief

De onwetende verpleegkundigen en de archetypische personages maken de film nogal educatief. Oorlogsrust is dan ook in opdracht van een stichting voor oorlogsslachtoffers (Cogis) gemaakt, teneinde verzorgers in verpleeghuizen te helpen omgaan met door oorlog getraumatiseerde bejaarden. Er is zelfs cursusmateriaal bij ontwikkeld. Voor dit doel zal Oorlogsrust ongetwijfeld zeer geschikt zijn, want elk potentieel probleem wordt wel even aangestipt. In een goed gemonteerde scène bijvoorbeeld zien we de joodse vrouw alle anderen, vooral de moslims, van antisemitisme beschuldigen, terwijl de Nederlands-Indische vrouw er juist van overtuigd is dat de moslimverpleegsters heulen met ‘die jodin’. De bewoners hebben zonder uitzondering een aversie tegen het overwegend allochtone personeel. In de cursuslokalen zal de film dan ook veel discussiestof oproepen.

Schematische karakters

Als volwaardige speelfilm werkt Oorlogsrust echter niet. Het begint al met de veel te uitleggerige voice-over van de zoon van de Indische vrouw, die ons vertelt dat zijn moeder aan een kampsyndroom lijdt en hoe dat dan wel komt. De karakters die volgen zijn te schematisch uitgewerkt, de dialogen vaak gekunsteld en de verwikkelingen tegen het einde voornamelijk lachwekkend. De film vervalt dan in lachen om die rare oudjes, in plaats van begrip kweken voor hun trauma’s. Ook is het te hopen dat de HBO-V-studenten voor wie de film bedoeld is zich niet te veel zullen herkennen in de oliedomme verzorgers. “Die oorlog tussen de Duitsers en de joden was echt heel erg hoor!”, aldus de blije homo van het stel.

Wel moet gezegd worden dat Doesjka van Hoogdalem, net als haar leermeester Van Gogh, een getalenteerd acteursregisseur blijkt te zijn. Het is een genot om oude rotten als Annet Nieuwenhuijzen (als de felle en koppige joodse) en Jacques Commandeur (als de wat schuchtere meeloper) weer eens aan het werk te zien, naast bijvoorbeeld de wat jongere Cas Enklaar (als de fanatieke communist voor wie de strijd nooit ophoudt). Redden kunnen zij Oorlogsrust echter niet.