Film / Films

Een altaar in het bordeel

recensie: Destricted

Destricted is een verzameling van zeven korte films gemaakt door verschillende kunstenaars en filmmakers die allen het spanningsveld tussen pornografie, seks en film proberen te verkennen. De films zijn stuk voor stuk expliciet in hun gebruikte beeldtaal, maar weten tegelijk ook veel zaken ter discussie te stellen.

De grenzen die pornografie als gebied afbakenen van de ‘normale’ cinema worden in Destricted op verschillende wijzen overschreden. De serie bevat beelden die als pornografisch beschouwd mogen worden, maar door subtiele en minder subtiele herplaatsingen en herdefiniëringen worden nieuwe visies op het fenomeen geopenbaard. Voor de meeste pornografie geldt een standaardisatie van verlangen, waardoor veel seksfilms in een vaste structuur gedwongen zijn. De porno-industrie is bij uitstek een commerciëel terrein, waar cinematografische elementen ondergeschikt zijn aan het beoogd effect. Voor de regisseurs die deel uitmaken van Destricted vormt deze kunstmatige, maar tegelijk ook zeer reële, aantrekkingskracht het startpunt voor excursies in een vleselijk en expliciet continent.

Pornografische illusies

Het grensgebied wordt in Larry Clarks Impaled het duidelijkst opgezocht door een stel jongeren te interviewen als auditie voor een pornofilm. Een van de jongens krijgt uiteindelijk de kans om zich uit te leven met een vrouwelijke pornoster, maar de sensuele illusie is dan al door Clark effectief gedeconstrueerd. Clarks film is eigenlijk een verslag van de mentale impact van porno op de belevingswereld van jongeren. De geïnterviewde jongens laten hun seksuele daden bepalen door de fantasieën die worden gezien als de norm. De film roept ook vragen op met betrekking tot de exploitatie van mensen die zich laten lokken door de oppervlakkige verleidelijkheid van de seksindustrie.

<i>We Fuck Alone</i>
We Fuck Alone

Extremer in zijn visie op de impact van tot productgemaakte seks is Gaspar Noé’s We Fuck Alone. De film gebruikt het voor Noé kenmerkende stroboscopisch effect, en toont een man en een vrouw die in verschillende kamers kijken naar een expliciete seksfilm. Ze masturberen beiden in hun eigen gesloten seksuele domein, geïsoleerd in hun genotzucht. De film wordt gaandeweg gewelddadiger als het mannelijke personage zijn opwinding alleen kan vergroten door zijn fantasieën agressiever te maken. Masturbatie is in Noé’s film het ultieme symbool van solipsisme, waarbij de mens gevangen zit in de kooi van zijn eigen verlangen. Noé’s onverbiddelijke visie op de leegheid van seks sluit daarmee aan op zijn pessimistische oeuvre (Irréversible, Seul contre tous).

Seksuele analyse

<i>Balkan Erotic Epic</i>
Balkan Erotic Epic

Van een heel andere aard is Marina Abramovics Balkan Erotic Epic. Abramovic werd vooral bekend als een grondlegger van de performancekunst, waarna zij zich meer is gaan bezighouden met video en film. In Balkan Erotic Epic analyseert ze op een zeer droge en ironische wijze verschillende erotische tradities en rituelen uit de Balkan. De film speelt bepaalde daden na die door Abramovich van nuchter commentaar worden voorzien. Abramovich levert in de film ook een subtiele kritiek op nationalisme en etnische identiteit, zaken die onlosmakelijk zijn verbonden met voortplanting en seks. De slotscène van de film is oncomfortabel en komisch tegelijk. We zien een groep Servische mannen in traditionele klederdracht nationalistische liederen zingen, terwijl hun naakte geslachtsdelen in erectiestand een hommage brengen aan de viriliteit van hun volk.

De films roepen interessante vragen op maar tonen ook dat seksualiteit, en het ongemak of de acceptatie die de kijker ervoor heeft gecultiveerd, gegrond is in de intimiteit die elke persoon opbouwt met het fenomeen. De films werken in dat opzicht allemaal van een rationeel vlak door het seksuele in een context te plaatsen die als basis geldt voor reflectie.

De enige missers zijn naar mijn mening de films van Richard Prince en Sam Taylor-Wood. Prince is in zijn kunst altijd gefascineerd geweest door de verborgen ladingen en boodschappen van de populaire cultuur, en zijn film House Call behandelt die fascinatie door het gebruik van een gedateerde pornofilm. Prince heeft de film groezeliger gemaakt en voorzien van een nieuwe minimale soundtrack, maar deze aanpassingen van het gebruikte materiaal hebben maar een minimaal effect en een gevoel van meligheid overheerst de film.

<i>Death Valley</i>
Death Valley

Sam Taylor-Woods Death Valley is een voorbeeld van de zeer droge en nuchtere stijl die deze Engelse kunstenares hanteert in haar werken. De film toont een man die zich aftrekt in de woestijn, terwijl de zon langzaam ondergaat. De film is door verschillende critici geprezen als een poëtische evocatie die onder andere verwijst naar de bijbelse figuur Onan, Wenders’ Paris, Texas en Antonioni’s Zabriskie Point. Omdat de film niets anders bevat dan de geladen daad, overtuigt Taylor-Woods tactiek om met minimale middelen tot maximale verwijzingen te komen, niet. Maar afgezien van deze pretentieuze uitstapjes is Destricted een confronterende en verrassende serie films die een artistiek altaar plaatst in het bordeel van het huidige pornografische landschap.