Film / Films

Overdaad aan Japanse sfeerhorror

recensie: Japanese Horror Anthology vol. 2 / Tales of Terror

De Japanse horrorfilm lijkt zich de laatste jaren op twee manieren te manifesteren: enerzijds zijn er de bloederige excessen van bijvoorbeeld de beruchte Guinea Pig-reeks, anderzijds de meer ingetogen, suggestieve griezelfilms als Ringu en talloze verwante en vergelijkbare films. Het laatstgenoemde genre-exponent is in het westen het meeste aangeslagen: de films zijn inmiddels het cultniveau ontstegen, terwijl de verwesterde versies in de vorm van een onophoudelijke reeks remakes stuk voor stuk kassuccessen blijken.

Japanse griezelfilms als Ringu, Dark Water en Ju-on / The Grudge bevatten allemaal dezelfde elementen. Ze creëren op een vaak suggestieve manier een spanning aan de hand van onverklaarbare en, belangrijker nog, onverklaarde gebeurtenissen met een vaak sterk bovennatuurlijk karakter, en zijn vaak op een niet-lineaire manier gestructureerd. Hierin ligt zowel de kracht als de zwakte van het genre: de films jagen een miljoenenpubliek de stuipen op het lijf zoals geen andere film dat doet, maar waarschijnlijk laten evenzoveel genreliefhebbers ze door het gebrek aan bloed en duidelijkheid links liggen. Twee recente verzamel-dvd’s liggen in het verlengde van deze onverwacht populaire reeks, maar zullen zelfs bij de liefhebbers weinig weerklank vinden.

~

Enorme collectie

Het tweede deel van de Japanese Horror Anthology (verschenen bij distributeur Total Film), en de eenmalige uitgave Tales of Terror (van Dutch Film Works) bevatten een enorme collectie korte en zeer korte verhalen die voor de Japanse tv geproduceerd zijn. Een bundeling van de korte films lijkt praktisch, maar zorgt er wel voor dat de films afzonderlijk nauwelijks indruk maken. Je kunt je voorstellen dat ze tussen de bedrijven door voor de doorgewinterde tv-kijker zo nu en dan fraai zijn om te zien, maar achter elkaar gezien blijft er weinig van over. En dat is jammer, want enkele van de films hebben best wat in huis.

Folkore

Aangezien elke film een goedkope tv-productie is, is geen enkele ervan visueel opzienbarend, maar de films hebben dat ook niet nodig. Vrijwel alle verhalen spelen in op traditionele en kinderlijke angsten (spoken, donkere kamers, bijgeloof, eenzaamheid, overledenen, enzovoorts), maar verschillen onderling nogal in toon: er is ruimte voor humor en moralisme. De films hebben een basis in zowel folklore als in moderne technologie, en de verschillende regisseurs gebruiken uiteenlopende stijlmiddelen, zoals voice-overs. Ook wordt gebruik gemaakt van een aantal visuele effecten, overkoepelende vertellers en thema’s.

~

Akelig

Maar helaas slagen slechts enkele verhalen erin een overtuigende spanning op te bouwen: de meeste doen dit door de oorzaak ervan impliciet te houden. Andere films zijn clichématig, inhoudsloos of gewoonweg niet interessant, hetzij vanwege te grote cultuurverschillen, hetzij vanwege ronduit zwakke producties. In deze twee collecties springt dus jammer genoeg geen enkele regisseur in het oog, hoewel Takashi Shimuzu’s Enlightenment en Waiting Time tot de meest succesvolle delen van de Tales of Terror behoren (niet dat de distributeur de moeite heeft genomen om de makers bij naam te noemen). De regisseur van de Grudge-reeks overtuigt nog het meest met zijn akelige en prettig suggestieve dubbelvertelling over mysterieuze herinneringen aan een jeugdliefde, door tien minuten lang een bijna huiveringwekkend gegeven uit te beelden. Voor de rest geldt: er valt alleen af en toe wat te griezelen als er een losse aflevering bekeken wordt, zoals de reeks in feite ook bedoeld was. Wie niet genoeg kan krijgen van de Aziatische suggestiehorror vindt wellicht iets van zijn gading, maar geen van beide collecties valt hoegenaamd aan te raden.