Film / Films

Zoektocht naar intimiteit in winters Australië

recensie: Somersault

In Somersault (2004) balanceert Heidi (Abbie Cornish) tussen kind en volwassen zijn. Nadat ze van huis is weggelopen begint een zoektocht naar zichzelf waarbij ze in haar jeugdige naïviteit intimiteit en seksualiteit nogal eens door elkaar haalt. Natuurlijk is het niet alle mannen uitsluitend om haar ontluikende schoonheid te doen: de gevoelige pick-uprijdende boerenzoon Joe (Sam Worthington) ontdekt tot zijn eigen verbazing dat hij zich bovengemiddeld tot het meisje voelt aangetrokken. Het acteerwerk in Somersault is sterk, de cameravoering fraai en de thematiek gedurfd. Dit maakt het des te pijnlijker dat schrijfster en regisseuse Catie Shortland niet in staat is gebleken een overtuigend scenario te schrijven.

~

In het bevroren Australische hoogland van Jindabyne probeert Heidi een nieuw bestaan op te bouwen. Hier vindt ze een kamer en werk, het aangaan van vriendschappen gaat haar echter aanzienlijk minder eenvoudig af. Op zoek naar intimiteit stelt ze haar lichaam beschikbaar aan alle jongens die naar haar omkijken. In deze scènes openbaart zich de thematiek van de film: een jong meisje probeert door het hebben van seks met vreemde mannen van zich te laten houden. Onbetwist pluspunt aan Somersault is de wijze waarop de gemoedstoestand van Heidi is verweven met haar beleving van het verlaten hoogland. Het koude bevroren bergmeer waar ze langswandelt verbeeldt haar binnenwereld: een geïsoleerd bestaan waarin het aan vrijwel alle vormen van prettig menselijk contact ontbreekt. Mannen willen alleen haar lichaam, vrouwen zien haar als bedreiging, maar bijna niemand ziet de kwetsbare kanten van het meisje. Haar naïeve belevingswereld wordt ook op een fraaie manier verfilmd: ze wordt dronken en hopeloos verlaten naar huis gebracht door twee jongens die niet van plan zijn haar slechts tot de deur te begeleiden. De uitzichtloze en afgestompte uitdrukking op haar gezicht contrasteert sterk met de uitgelaten opgewonden staat waarin haar mannelijke begeleiders zich bevinden. In dit soort scènes is de film ronduit sterk.

Koude grond

Waar Shortland als regisseuse zeker getalenteerd is, maakt ze als schrijfster van het scenario weinig indruk. De emotionele ontwikkeling van de personages is vooral opmerkelijk. Gevoelens lijken uit de lucht te zijn gevallen, waardoor sommige plotwendingen minstens zo verrassend als onwaarschijnlijk zijn. Cate Shortland heeft zes weken besteed aan het schrijven van de achtergrondverhalen van de verschillende personages. Deze fictieve biografieën zouden haar naar eigen zeggen in staat stellen om al vóór het filmen de gedachten, overtuigingen en drijfveren van al haar personages te kennen. In haar voorbereidingen heeft Shortland duidelijk haar best gedaan. Ondanks het feit dat Heidi’s moeder bijvoorbeeld slechts in enkele scènes figureert heeft ze in veertig pagina’s alle stappen van haar levenswandel uitgetekend. Van dit uitgebreide psychologische veldwerk is echter maar weinig in het scenario terug te vinden. De moeder blijft voor de kijker vrijwel volledig buiten beeld. De kijker blijft verschoond van alle informatie die Shortland voor zichzelf creëerde om ‘overtuigende personages’ neer te zetten. Het blijft hierdoor gissen naar haar leven, gedachten en gevoelens. Het is duidelijk dat haar moeder werk heeft, in een normaal huis woont en een vriend heeft die niet hoeft te werken wanneer het regent. Heidi ontvlucht het ouderlijk huis omdat haar moeder haar betrapt terwijl ze een avance op haar moeders vriend maakt. Hier is echter nog niet alles mee gezegd over de relatie tussen moeder en dochter. Het wordt niet duidelijk of Heidi op zoek is naar wraak op haar moeder of naar intimiteit met de vriend van haar moeder. Ook Heidi’s jeugd blijft buiten beeld, waarbij voor haar latere gedrag de context ontbreekt die de kijker in staat had kunnen stellen meer met haar mee te leven.

Vermoorde ouders

~

Shortland modelleerde het leven van Heidi naar eigen zeggen naar dat van een meisje wiens beide ouders werden vermoord; in tegenstelling tot een zoenpartijtje met moeders vriend wél een veelbetekenende achtergrond voor het latere gedrag van Heidi. Ook de drijfveren van de andere personages kunnen nauwelijks worden gemotiveerd met de informatie die in de film wordt aangereikt. Vooral de rol van Joe (Sam Worthington) springt er in dit opzicht uit. Net zoals Shortland zich in het vervolg beter aan regisseren dan aan schrijven kan wijden, zou Worthington er goed aan doen zijn bijdrage aan de film tot acteren te beperken. In een interview vergelijkt hij zijn personage met een reep chocolade: hard van buiten, zacht van binnen. Zijn gedrag, waaronder een uitstapje naar de herenliefde, zou hiermee afdoende verklaard zijn. Deze droevigmakende beeldspraak is hem vermoedelijk ingefluisterd door Shortland wiens psychologisch inzicht het niveau van de koude grond ook niet lijkt te overstijgen. Somersault is een fraai uitziende film maar maakt om deze reden weinig indruk. Om met Worthington te spreken: mooi van buiten, leeg van binnen.

Lees hier de bioscooprecensie.