Film / Films

Spoedcursus tongzoenen

recensie: Attenberg

De 23-jarige Marina weet nog niets van seksualiteit. Ze houdt mensen erg op een afstand en observeert deze schepsels zoals natuurfilmer David Attenborough naar dieren kijkt. Attenberg is een interessante coming-of-agefilm met ontroerende, experimentele, hilarische, absurdistische, maar ook trage fragmenten. Niet geschikt voor het grote publiek.

~

De openingsscène van Attenberg zet de toon. ‘Vond je het lekker?’, vraagt Bella aan haar vriendin na een spoedcursus tongzoenen van enkele minuten. ‘Ik heb nog nooit eerder iets wriemelends in mijn mond gehad’, antwoordt Marina. Bella: ‘Hoe voelt mijn tong?’ Marina: ‘Net als een slak. Het is walgelijk!’ Bella: ‘Je moet ademen, anders stik je.’

Attenberg kent geslaagde en minder geslaagde scènes, maar bijna alles is fascinerend om te zien. Het is de eerste Griekse speelfilm van Athina Rachel Tsangari, die opviel als producent van Dogtooth (Kynodontas). In nagenoeg dezelfde stijl keert ze als regisseur terug met een kijkje op de Griekse samenleving. Ze schetst de contouren van een halve spookstad aan zee. Het terrein van een oude fabriek, een doodlopend straatje, een tuin met sproeier, een kantine met voetbal op tv en het interieur van een kerkje. Alles leeg en verlaten.

De huizen werden in de jaren zestig gebouwd voor mijnwerkers en werknemers van de aluminiumfabriek. Het enige doel was om hen een dak boven het hoofd te bieden, schoonheid was niet van belang. Als Marina’s vader Spyros, een terminale kankerpatiënt, vanaf het balkon van hun appartement uitkijkt op de vergane glorie waarvan hij als architect aan de basis stond, zegt hij tegen zijn dochter: Het is alsof we ruïnes ontwerpen. We hebben een industriële kolonie op de top van schapenkooien gebouwd en dachten dat we een kleine revolutie ontketenden.’ Marina echter vindt het uitzicht ‘mooi’ en ‘rustgevend’.

Functioneel naakt

~

Alles in Attenberg draait om de personages. Het duurde maanden voordat de regisseur de juiste mensen wist te vinden voor drie van de vier rollen. De rol van Vangelis Mourikis (vader Spyros) stond snel vast. De andere drie kandidaten waren nog geen professionele filmacteurs. Hoofdrolspeelster Ariane Labed (Marina) is in het dagelijkse leven een Franse artiest, Evangelia Randou (Bella) een prominente Griekse danseres en choreograaf, terwijl Yorgos Lanthimos (de ingenieur die de stad bezoekt) werkzaam is als filmregisseur (Dogtooth).

Ariane Labed steelt de show en was de grote verrassing op het filmfestival van Venetië waar ze de Copa Volpi als beste actrice in ontvangst nam. In haar eerste speelfilm toont ze zich van haar meest kwetsbare kant. Soms zou je liefdevol een arm om haar heen willen slaan. Marina is eigenwijs, mensenschuw en doorbreekt verbaal taboes. Ze verschijnt functioneel naakt in beeld, verricht onderzoekend seksuele handelingen, showt haar ver uitstekende schouderbladen en doet lekker gek met beste vriendin Bella.

Maatjes
Ook de relatie met haar vader is niet alledaags. Marina wijkt zelden van zijn zijde, ook niet in het ziekenhuis. Als ze niet rustig naast elkaar zitten of liggen, doen ze spontane en absurde woordspelletjes. Ze discussiëren, praten over seksualiteit, wisselen filosofieën uit en springen op bed op en neer waarbij ze dieren imiteren die ze zien in de documentaires van Sir David Attenborough (‘Attenberg’ is hiervan een verbastering). Ze hebben elkaar, maar ze willen niet afhankelijk zijn van elkaar. Spyros: Soms vergeet ik dat je niet mijn maatje bent.’ Marina: ‘Ik ben je énige maatje.’

Het einde is onvermijdelijk. Spyros wil na zijn dood worden gecremeerd, wat verboden is in Griekenland. Ze vinden een oplossing. Marina moet hem loslaten, letterlijk en figuurlijk. Vader wil op zijn manier de wereld verlaten, dochter begroet de seksualiteit.