Een onmogelijke zoektocht
Stand-up filosofie is het zelf ontwikkelde genre dat Laura van Dolron in het theater beoefent. Ze spreekt haar publiek toe, zoals een stand-up komiek zijn publiek toespreekt: anekdotisch en in directe vorm. Bij Van Dolron ligt echter niet de grap, maar de filosofie centraal. Dit levert maatschappelijk betrokken theater op. Van Dolrons stukken laten zich het beste kijken als theatraal opgevoerde redevoeringen.
In WIJ wil Van Dolron een analyse leveren over wie wij zijn. Met ‘wij’ doelt Van Dolron op de moderne West-Europeaan. Deze analyse wil ze geven voor haar dochtertje van anderhalf die staat te springen om mee te doen in de grote-mensen-wereld. Maar wat is die grote-mensen-wereld en wie zijn die ‘wij’ waar haar dochter zo graag bij wil horen? Van Dolron wil met een enthousiasmerend verhaal komen. Van Dolrons schets van onze maatschappij is echter weinig opbeurend. De moderne westerling gaat op de pijnbank: we leven in saaie tijden, waarin we niks mee maken, hebben geen enkele compassie met de ellende buiten onze wereld, geloven nergens meer in en zijn vooral bezig met Facebook en oppervlakkige televisieprogramma’s. Van Dolron stelt vast dat de huidige politici wel in hun handjes zullen knijpen met zo’n passieve en aan elk idealisme ontbrekende bevolking.
In haar kritiek kan de actuele vluchtelingenproblematiek natuurlijk niet ontbreken. Van vluchtelingen verlangen we dat ze zo snel mogelijk integreren. Maar integreren waarin? Als we integratie eisen van migranten, dan hebben we – net als voor onze kinderen – wederom een enthousiasmerend verhaal nodig om die integratie aanlokkelijk te maken, stelt Van Dolron. Maar in haar betoog lijkt ze ook veel te missen. Het gegeven dat vluchtelingen massaal hierheen komen en niet andersom, doet mij namelijk vermoeden dat het met dat enthousiasmerende verhaal wel goed zit. Vormen de idealen van vrede en vrijheid niet ons enthousiasmerende verhaal? Hoe dan ook weigert Van Dolron onze identiteit in die waardes vast te leggen.
Geen plaats voor populisten
Van Dolrons betoog wordt duisterder wanneer ze bij politiek populisme aankomt. Van nee-stemmers op referenda en Wilders-aanhangers mogen we ons wel eens wat minder aan gaan trekken. Zij snappen namelijk toch niet hoe genuanceerd de wereld in elkaar steekt. Om hen buiten het politieke discours te houden zou er een stem-examen ingevoerd kunnen worden waar met een paar simpele vragen iemands intelligentie wordt gecheckt. Natuurlijk bedrijft Van Dolron theater, maar wel oprecht politiek theater. Van ironie is naar mijn weten geen sprake. Daarom is het gerechtvaardigd om kritisch op Van Dolrons antidemocratische ideeën te zijn. Totalitarisme lijkt me namelijk niet het enthousiasmerende verhaal waar we naar zoeken, daar vlucht men nu juist van weg.
Van Dolron stelt terecht vast dat wanneer je algemene kenmerken wil toeschrijven aan een groep mensen – in dit geval ons – je altijd individuen kunt vinden voor wie die kenmerken niet opgaan. In die zin is een analyse geven van wie wij zijn onbegonnen werk. Van Dolron is zich hiervan bewust en erkent dat ze ‘Ons’ niet gevonden heeft. Ze heeft gezocht naar een enthousiasmerend verhaal maar levert een ernstige kritiek op ‘Ons’. Bij vlagen sterk, maar ik vraag mij af of het niet uiteindelijk alleen maar overtuigend is voor mensen die het toch al met Van Dolron eens waren.
