Elke Geraerts - Mentaal kapitaal

Toen de computer en het internet zich opdrongen in ons dagelijks leven om efficiënter te kunnen werken en gemakkelijker te communiceren, groeide vanachter bureaus het aantal werkblessures aan rug en nek. De muisarm vergroeide tot verziekt lichaamsdeel. Zo heeft elk tijdperk zijn beroepsepidemie. Terwijl de puber van nu nooit heeft gehoord van die good old RSI, vallen op zijn school jaarlijks leraren uit door burn-outs. Waarom RSI op z’n retour is en plaats heeft gemaakt voor de burn-out is een onopgelost mysterie. Ontstresstherapieën en zelfhulpboeken haken gretig in op onze worstelingen. Geraerts deint mee op die golf en gaat helaas niet in op de tijdgevoeligheid van hedendaagse beroepsziektes.

Eigen verantwoordelijkheid

Al is niet te ontkennen dat in Azië werknemers in loondienst doodvielen door overwerk en bij France Telecom dertig werknemers zelfmoord pleegden in één jaar: het beschuldigen van de bedrijfscultuur op de werkvloer is niet vol te houden als zzp’ers het meest door burn-outs worden getroffen. Veel is te wijten aan de technologische snufjes waardoor iedereen overal met het werk verbonden is. Ben je eindelijk niet aan één vaste werkplek gebonden, nu willen te veel mensen het overal en altijd. Toch is iedereen verantwoordelijk voor z’n eigen geluk en z’n eigen brein, vindt Geraerts. De overvloed aan impulsen kun je zelf het beste indammen. Geraerts haalt ter illustratie geregeld anekdotes aan uit het leven van geslaagde zakenmensen of genieën. Daaruit blijkt dat persoonlijkheid bepalend is of iemand zich omhoog weet te vechten uit een crisis. Veerkrachtige mensen slagen er altijd in tegenwind om te buigen. Ze richten zich op een doel voor de lange termijn.

De zwaktes van de doorsnee mens

Jammer genoeg heeft Geraerts minder oog voor het gevaar dat schuilt in het voortdurend spiegelen aan dit soort succesverhalen. Toch komen niet alleen de grote helden van het moderne leven aan de orde. Geraerts geeft met compassie ook aandacht aan de zwaktes van de doorsnee mens. Onze wilskracht is niet onuitputtelijk. Bij constante zelfcontrole treedt uiteindelijk vermoeidheid op. Wel is zelfcontrole te vergroten. Het is als het oefenen van een spier, met een zorgvuldig opgebouwde trainingsprogramma.

Je geest de vrije loop laten en in een toestand komen van ongecontroleerde bewustzijn is trouwens geen verspilling. Hoe vaak zijn uit dit soort situaties geen geniale eureka’s ontsproten? Op de lange termijn kan het zelfs de productiviteit verhogen.

Na optimisme komt hoogmoed

Om de strijd tegen burn-out aan te gaan, laat breinexpert Geraerts ook de veelgebruikte mindfulnessmeditaties de revue passeren, en nog meer van die beproefde overlevingsmethodes, zoals jezelf een optimistische levenshouding aanleren. Veel nieuws onder de zon heeft ze eigenlijk niet. Geraerts verwijst hierbij vooral naar bevindingen van anderen: voor het gevaar van optimisme dat kan doorslaan naar irrealisme en hoogmoed zijn we al eerder gewaarschuwd door de Amerikaanse journaliste Barbara Ehrenreich. Mensen kunnen dan extreem slordig te werk gaan omdat ze ervan uitgaan dat alles toch op z’n pootjes terechtkomt.

Een zekere mate van stress kan bovendien weleens positief uitpakken. Het maakt je alert, klaar voor een te leveren prestatie. Een burn-out maakt het zoeken naar hoe de veerkracht op te krikken ineens heel urgent. Om die reden al is een burn-out op z’n tijd niet eens zo slecht. Met deze crisis zouden beleidsmakers en leidinggevenden moeten investeren in het brein van hun personeel, is Geraerts’ advies. Zo kan de breinexpert met goed gevoel voor timing de huidige schade toch weer ombuigen in een winstgevende industrie: breinbeleid in tijden van burn-outs.