Dood maar nog springlevend
De eerste buitenlandse tentoonstelling van Keith Haring vond in 1982 plaats in Rotterdam. Nu, 25 jaar na zijn dood aan de gevolgen van aids, is de Amerikaanse kunstenaar weer terug. De Kunsthal in Rotterdam presenteert een prachtige overzichtstentoonstelling van zijn werk. Dit keer staan niet de lieve vriendelijke babyfiguurtjes, de hartjes en de blaffende hondjes centraal, maar een andere kant van zijn werk: die van verzet.
Al kort na zijn aankomst in New York in 1978 begonnen de graffiti die Haring overal op straat en in de ondergrondse zag hem te fascineren. In datzelfde jaar begon hij met zijn marker zelf graffiti te maken op straat: voornamelijk tags van kruipende baby’s en blaffende hondjes.
Harings sociaal-politieke verzet uitte zich echter al vroeg in zijn werk. Met de tekeningen die hij ondergronds maakte verzette hij zich tegen het rechtse beleid van Reagan, de toenmalige president van de VS. Gedurende de periode 1980 en 1985 maakte hij tussen de vijf- en tienduizend subway drawings.
Verzet
Zonder titel, vinylverf op vinyltarp, 365,7 x 375,9 cm, 1982
© Keith Haring Foundation
Salama bint Hamdan Al Nahyan Foundation, Abu Dhabi
Bij de demonstratie tegen kernwapens in Central Park in 1982 deelde Haring twintigduizend gratis posters uit om de demonstratie te ondersteunen. Op de onderste helft van de poster is het begin van een oorlog te zien, uitgebeeld door twee figuren met grote stokken die op elkaar toelopen. De bovenste helft toont de allesvernietigende ontploffing van de kernbom. Op een van zijn eerste schilderijen op zeildoek uit 1982 schilderde Haring het silhouet van een staande man met een groot gat in zijn buik. Dat gat doet dienst als een hoepel waar honden doorheen springen. Hij verwees hiermee naar het schietincident waarbij John Lennon werd doodgeschoten.
Haring schaamde zich voor de geschiedenis van uitbuiting, onderdrukking, armoede en slavernij van zijn blanke voorvaderen. Hij zei dat hij niet zo was als zij. In 1985 verwerkte hij de moord op de zwarte graffitikunstenaar Michael Stewart door de spoorwegpolitie in het werk USA for Africa. Op het enorme doek wordt een zwarte man gewurgd door blanke handen. Zijn voet wordt verpletterd door een enorme blanke voet. Rechtsboven is de aarde opengebarsten, en een enorme vloed van bloed stroomt eruit, waarin mensen van allerlei culturen lijken te verdrinken. Gedurende de tocht door de zalen duiken steeds weer dit soort indrukwekkende werken op, waarin Haring zijn verzet tegen het apartheidssysteem in Zuid-Afrika laat zien.
Strijd tegen aids
Zonder titel (Metrotekening), krijt op papier, 220 x 114 cm, 1983 © Keith Haring Foundation
Zijn Penis Drawings waren protesten tegen het establishment en de kapitalistische consumentenmaatschappij, en tegen de preutse ideeën over seksualiteit. Dat laatste is achteraf gezien een vrij ironisch gegeven, omdat Haring zelf in 1988 seropositief bleek te zijn. De strijd tegen aids werd nadien voor hem een persoonlijk en artistiek doel, wat duidelijk in de tentoonstelling wordt uitgedragen. Voor zijn dood richtte hij The Keith Haring Foundation op om zijn steun aan kansarme kinderen en aids-gerelateerde organisaties voort te zetten.
De tentoonstelling in de Kunsthal is ruim opgezet en toont Haring’s werken in al hun diversiteit, variërend van klein tot enorm groot. Van de 120 getoonde werken zijn er maar weinig die een titel hebben. Soms is het werk schokkend, maar zeker in deze tijd nog actueel. Voor de kinderen die de tentoonstelling bezoeken is een ‘Kijk & Doe- tocht’ georganiseerd. Ouders hebben dan wel het een en ander uit te leggen. Bovendien is er een Pop Shop ingericht met allerlei gadgets en is er prachtige Nederlandse catalogus verkrijgbaar. Deze tentoonstelling bewijst dat het werk van Haring na al die jaren nog niets aan kracht heeft ingeboet.
