8WEEKLY
Until I find you heeft in de pers menig woord van kritiek gekregen. John Irving zou zijn trucje dit keer over al te veel pagina’s uitspreiden. Maar wie bekend is met Irvings werk weet beter. Zoals de schrijver zelf zei toen hij in Amsterdam was: een lezer klaagt dat het boek te dun is, de luie criticus dat het te dik is. Ondanks dat de lezer een flink aantal typische Irving elementen zal herkennen is Until I find you een ijzersterk boek. De manier waarop Irving een verhaal vertelt, is ongeëvenaard: als een metselaar die steen voor steen de muren van het huis metselt tot het staat. Hoofdpersoon Jack reist met zijn moeder door Europese havensteden. Ze zijn op zoek naar Jacks vader, die door middel van tatoeages en kerkorgels bij mensen in Kopenhagen, Amsterdam en andere steden zijn sporen achterlaat. Op het eerste gezicht een dramatisch verhaal van een jonge moeder in paniek. Maar als de oudere Jack nogmaals door Europa reist, blijkt dat zijn moeder haar eigen waarheid schiep. (Fem Verbeek).
Stanley Brouwn wordt tegenwoordig algemeen beschouwd als één van de belangrijkste, zo niet de belangrijkste conceptuele kunstenaar uit de Vaderlandse geschiedenis. Zijn naam wordt vaak in één adem genoemd met andere fameuze kunstenaars uit de jaren zestig en zeventig als Joseph Kosuth, Dan Graham, On Kawara, Marcel Broodthaers en Sol LeWitt. Samen met deze grootheden was Brouwn eerder vertegenwoordigd op de uitbundig bejubelde tentoonstelling Conceptuele Kunst in Nederland en Belgie 1965-1975 (Stedelijk Museum, 2002). Dit jaar organiseerde het Van Abbemuseum dan eindelijk een grote overzichtstentoonstelling van het werk van Brouwn. Waarin volop aandacht was voor Brouwns fascinatie voor afstanden, en een overtuigende presentatie werd gegeven van de vele eigenzinnige projecten die Brouwn rondom dat thema maakte. (Lennard Dost)
2046 is het nummer van een kamer waar zich ooit een liefde ontvouwde, en het
vormt de inspiratie voor een roman die zich afspeelt in het jaar 2046. De roman is geschreven door een van de voormalige geliefden, omdat hij nog altijd teert op die spaarzame momenten van zijn verloren gegane liefde. Wong
Kar-wai schept met 2046 opnieuw een operateske werveling van decadente en kleurrijke beelden die op een associatieve wijze met elkaar verbonden worden. De film is gedrenkt in de melancholie van de liefde die onbereikbaar, onmogelijk of onwillig is. Het verhaal is complex, gedetailleerd en warrig, maar dat hindert niet. Het gaat uiteindelijk om de
geheel eigen wereld die de film op overtuigende wijze weet op te roepen
(Martijn Boven).
Spinvis kwam in 2005 wederom ijzersterk voor de dag met een plaat die de concurrentie met zijn verbluffende titelloze voorganger makkelijk aankan. Mensen die zeggen dat de verrassing er een beetje af is, doen zolderkamerkunstenaar Erik de Jong toch echt tekort. Met Dagen van gras, dagen van stro en nummers als Het voordeel van video en Flamingo bewijst hij dat ook Nieuwegein een plek van creativiteit kan zijn, net zo goed als Amsterdam. Spinvis ontwikkelt zich stap voor stap tot een icoon in de Nederlandse muziek. Van voetnoot tot paragraaf.
Met zijn nieuwste roman Lunar Park laat Bret Easton Ellis zien dat hij naast het beschrijven van de dode zielen der rijkeluisjongeren ook in staat is tot het scheppen van een echte gothic novel, in de beste traditie van Stephen King. Maar dat wil niet zeggen dat Lunar Park geen vintage-Ellis is: cynisme, paranoia, grootse humor en veel, heel veel meta-commentaar van de verteller. Als altijd bij Ellis lopen harde werkelijkheid en surreële binnenwereld op bijna onmerkbare manier dooreen. Hij speelt met feiten uit zijn eigen leven en maakt zo zijn bovennatuurlijke spookverhaal meer dan geloofwaardig. Lunar Park toont een andere, maar zeker niet mindere Ellis. (Thijs van Nimwegen)
Het wachten werd beloond: de film Charlie and the Chocolate Factory met Johnny Depp als Willie Wonka stelde niet teleur. Regisseur Tim Burton heeft er een meesterwerk van gemaakt door precies op de goede momenten de accenten te leggen en ook verrassende nieuwe feiten toe te voegen. De sfeer in deze remake van de film en de uitwerking van de personages zijn bijzonder goed. Roald Dahl zou er waarschijnlijk trots op zijn geweest. De chocoladefabriek zou alleen al zijn stoutste dromen hebben overtroffen. En dan hebben we natuurlijk Charlie, de andere kinderen met een gouden wikkel en de Oompa Loompa’s: allemaal uitstekend gecast. Maar Depp springt er toch echt boven uit met zijn behoorlijk verknipte versie van de chocoladefabriekdirecteur. Nog niet gezien? Zeker gaan doen. (Nathalie van Eck)
Deze zomer was de Belgische groep Dez Mona te zien op Noorderzon in Groningen met twee huiveringwekkende optredens. Dez Mona gaat op volstrekt eigen wijze om met genres als de traditional, de gospel, de spiritual en het soullied. Zanger Gregory Frateur is een stemkunstenaar met een geluid dat niemand onberoerd zal laten. Met Dez Mona kan je dan ook twee kanten op, of je vindt het fantastisch of je vindt het verschrikkelijk. Wat ook bleek uit de reportage die 8WEEKLY over deze groep maakte voor VPRO’s Nachtpodium. Daarin lieten Gregory Frateur en Nicolas Rombouts zich aan de ene kant zien als avant-gardisten die het publiek op stang joegen, en aan de andere kant zag je de rasperformers die Frateur en Rombouts onmiskenbaar zijn. Hoewel hun eerste plaat Pursued Sinners heel aardig is, haalt deze het niet bij de bezwerende optredens van Dez Mona. Want die zijn overweldigend. (Mark Hospers)
Het album Sine Qua Non van stripauteur Marcel Ruijters was een van de meest opmerkelijke stripalbums van dit jaar. Op zijn eigen, onnavolgbare wijze weet Ruijters aspecten uit de mythologie en religie samen te smelten. Een kloostergemeenschap bestaande uit een aantal nonnen moet het hoofd bieden aan wreedaardige hellehonden, bloeddorstige aardmannen en allerlei bovennatuurlijke elementen. Het ontdekken van de wereld om hen heen bezorgt ze vele bizarre verrassingen. Vrouwen veranderen in bomen en crucifixen in pasgeborenen. Vreemd? Inderdaad. Het is daarom niet eenvoudig een rode draad in de afzonderlijke verhaaltjes te ontdekken. Of het moet de eeuwige strijd tegen het kwaad en de verleidingen van de profane, barbaarse buitenwereld zijn. Bijzonder is ook de manier waarop Marcel Ruijters dit alles tekstueel verduidelijkt: middels ultrakorte Latijnse kreten geeft hij zijn personages een eigen stem. Dit alles past perfect in de mysterieuze, middeleeuwse setting die de auteur heeft gecreëerd. (Danny Koningstein)
(foto Kevin Kennefick) Heel soms zit je in een voorstelling waarvan je al op datzelfde moment weet: dit beeld, dit gevoel, deze impressie zal me jarenlang bijblijven. Op die manier zette de virtuoze musicus en meesterverteller Laurie Anderson tijdens Holland Festival haar vingerafdrukken op mijn ziel met haar The End of the Moon. Wie langzaamaan de kriebels begint te krijgen van die malle Amerikanen met hun eenzijdige radikalinski kijk op de werkelijkheid, komt bij de sociaal bewogen Anderson weldadig thuis. Gezeten in een ouderwetse leunstoel omringd door kaarsjes, als een sprookjespetemoei tussen de sterren, vertelt Anderson hoe de Verenigde Staten hun onschuld verloren op 9/11. Maar dat is nog geen reden om zo paniekerig te reageren als Bush en trawanten, aldus Anderson. Ze omlijst haar indringende verhaal met de betoverende klanken van haar elektrische viool.
(Mieke Zijlmans)
(foto Erwin Olaf) In hett najaar was er in het Groninger Museum een overzichtstentoonstelling te zien van hedendaagse fotografie uit de eigen collectie van het museum, onder de naam OOg in OOg. De indeling was gebaseerd op de eerdere fototentoonstellingen van het museum als Fotografia Buffa (1986) en Black & Blue (1996). Een aantal fotografen, waaronder Inez van Lamsweerde en Micha Klein, kreeg daarbij extra aandacht. Op zich gaf de tentoonstelling een goed beeld van het verzamelbeleid van het museum. Het nadeel was dat je als vaste bezoeker van het museum veel van het werk al eens hebt gezien, terwijl het Groninger Museum wel graag het publiek verrast. Een mooi overzicht, maar laten we hopen op iets meer creativiteit in het komende jaar. (Tsjalling Venema)
In de (voor mij) mooiste film van het jaar brengt regisseur Hirokazu Kore-eda in beeld hoe een moeder haar vier kinderen steeds weer in de steek laat, totdat zij uiteindelijk wegblijft. Nobody Knows gaat over ouders die hun verantwoordelijkheid niet nemen, omdat ze niet meer geleerd hebben aan een ander te denken. Kore-eda kiest consequent het perspectief van de kinderen; lang gaat het goed, maar als het geld opraakt wordt overleven ook echt overleven. De film, die gebaseerd is op ware gebeurtenissen, voelt aan als een documentaire: even nauwgezet als ingetogen registreert Kore-eda de handelingen van de kinderen. Commentaar blijft achterwege, maar de beelden hebben genoeg zeggingskracht. Als de oudste zoon Akira aan het eind van de film mee mag doen met een potje honkbal, springt zijn blijdschap van het scherm. Dan weet je: dit is wat hij hóórt te doen. Nobody Knows is een staaltje pure cinema. (Niels Bakker)
(foto Ben van Duin) Dit is de eerste van twee Johan Simons-regies in de lijst. De in de zomer naar Gent vertrokken regisseur nam in juni met Fort Europa afscheid van het Nederlandse publiek. De tekst,
geschreven door Tom Lanoye, schetst een Europa waarin niemand meer gelukkig is. Iedereen wil weg uit het verrotte continent, op zoek naar nieuwe gebieden waar de waarlijk Europese manier van leven en denken, waarbij vrijheid voorop staat, nog wel bestaat. De voorstelling sprankelde weliswaar, maar leek teveel zijwegen in te slaan om echt te prikkelen. Dat het desalniettemin tóch in de Crazy 88 staat, heeft Simons bovenal te danken aan zijn vertrek. Fort Europa was (voorlopig?) de laatste regie van Simons bij een Nederlands gezelschap. Maar we volgen hem natuurlijk bij de buren in Gent. (Jan Auke Brink)
Weinig bands wisten op Lowlands dit jaar zó te verrassen als the Magic Numbers. Op het veldje voor het kleine openluchtpodium zag ik om me heen alleen maar lachende gezichten, dansende lichamen. En ik deed mee, ik kon niet anders. En zelden zat een debuutplaat zo lang onafgebroken in mijn cd-speler als die van the Magic Numbers. En dan duurt Love me like you ook nog precies lang genoeg om van mijn deur op de fiets naar mijn werk te komen. Weinig meer was er voor nodig om van deze band te gaan houden. Pretentieloze liedjes van een pretentieloze band met oor voor harmonieuze samenzang, melodieuze basloopjes en melancholische teksten. Geen toeters, wel veel bellen gelukkig. 8WEEKLY was bij het optreden in Paradiso, waar de band verbaasd leek dat de zaal zo vol stond. Zorg ervoor dat jij er bij bent bij het optreden 25 februari in Tivoli, en zing en dans mee! (Hanneke Hendrix)
De eerste integrale Ring-cyclus was in 1997 al een ongekend succes voor regisseur Pierre Audi en De Nederlandse Opera, maar de herneming in 2005 bleek de overtreffende trap: deze Ring behoort tot de absolute wereldtop. Dirigent Hartmut Haenchen toonde aan nog meer grip op de miljoenen noten van Wagner te hebben, het Nederlands Philharmonisch Orkest speelde als een geoliede machine en de bijeengebrachte solisten overtroffen de gemiddelde Bayreuth-bezetting. En doordat op het laatste moment de monumentale decors van sloop gevrijwaard bleven kan iedereen in 2013 op herhaling. (Henri Drost)
De Zuid-Afrikaanse auteur J.M. Coetzee is een omstreden figuur. Zo geeft hij zelden tot nooit interviews en speelt hij met afgebakende genrestructuren door zijn fictie als waarheid (of non-fictie) te presenteren en andersom. In zijn werk problematiseert hij het concept waarheid en onderzoekt hij het instrument taal waarmee deze wordt overgedragen. Als romanschrijver doet hij dat door middel van zijn personages. Zo ook in Langzame man; de zestiger Paul Rayment krijgt een ongeluk dat hem verminkt. Door deze gebeurtenis wordt hij dermate op zichzelf teruggeworpen dat hij aan alles gaat twijfelen. Hij ontdekt langzamerhand dat het bestaan meerdere dimensies kent en wordt hierin bijgestaan door de figuur van Elisabeth Costello (een personage uit een eerder werk van Coetzee). Zij leert hem dat zelfs de definitie van waarheid aan de wetten van taal onderhevig is. (Donata van der Rassel)
Ramón Sampedro (een ongelofelijk overtuigende Javier Bardem) ligt al dertig
jaar verlamd op bed en wil niets liever dan zijn leven op een waardige manier
beëindigen. Dit wordt gedwarsboomd door de conservatief-katholieke wetgeving
in Spanje die euthanasie strafbaar stelt. De retoriek van Mar Adentro is
overduidelijk: hij spreekt zich duidelijk uit voor het recht op euthanasie.
Amenábar wil aantonen dat een onwaardig leven niet geleefd hoeft te worden,
dat de mens boven instituten als staat en kerk staat. Maar de film is meer dan
een pro-euthanasiefilm: Mar Adentro is een lofzang op het leven. Amenábar
laat zien dat het leven waard is om geleefd te worden, ook al is het zwaar. Of
dat in tegenstrijd is met de ogenschijnlijke boodschap van de film? Nee, dat
niet. Eerder belicht de film twee kanten van een verhaal en dat is veel knapper
dan alleen kritiek leveren. (Harrie de Vries)
Om er maar meteen een eindconclusie tegenaan te gooien: Demon Days van
Gorillaz is de beste plaat die Blur nooit maakte. Vanaf de eerste seconden
staat Demon Days met zijn uitgebalanceerde mix van hiphop, pop en
electronica als een sfeervol en spannend huis. De bedriegelijk simpel
lijkende maar stiekem inventief zijnde melodieën nestelen zich per
luisterbeurt steeds dieper in je onderbewuste, en laten je daarna nauwelijks
meer los. De soms wat duistere boodschappen zijn zo swingend verpakt dat je
er vrolijk van wordt, en dat ook wekenlang blijft. Met recht mijn album van
het jaar. (Aryen Meijer)
Eten is net zo goed een cultuur als schilderkunst, film of literatuur, en net zoals in die genres bestaat het merendeel van het gebodene uit onappetijtelijke bagger. Als een W.F. Hermans van de goede smaak fileert Van Dam, uitgaande van een enorme basiskennis, het culinaire gebeuren in binnen- en buitenland, alsmede heden en verleden. Talloze wetenswaardigheden, een enkel recept, en alles bij elkaar een panoramisch overzicht van zo ongeveer ieder feit of feitje dat we over eten en drinken zouden willen weten, waarin verborgen een filosofische uiteenzetting over de zin van het bestaan en hoe wij optimaal in het leven kunnen staan, dat is De Dikke van Dam. (Enno de Witt).
The Machinist is geen meesterwerk, maar wel zo goed als een genrefilm kan zijn.
Deze naargeestige fabel over een fabrieksarbeider die nooit slaapt en overal
projecties van zijn eigen dubieuze verleden gaat zien, wordt gedragen door een
uitgemergelde Christian Bale, die als een zak botten een bijzonder intense
vertolking van deze man geeft. Maar ook de gestileerde vormgeving en het
gevatte script vol slinkse referenties maken van The Machinist een ouderwetse,
eersteklas Hitchcockiaanse thriller. (Paul Caspers)
Dit jaar presenteerden Witte de With, TENT en het Nederlands Fotomuseum onder de noemer Occupying Space een overzichtstentoonstelling van de collectie van de Generali Foundation. Deze particuliere stichting bouwt op initiatief van de Oostenrijkse verzekeringsmaatschappij Generali Group al sinds 1988 aan een verzameling internationale beeldende kunst. Inmiddels bevat het meer dan 1700 werken van 160 beeldend kunstenaars. In Occupying Space onder andere werk van fenomenen als Dan Graham, Hans Haacke, Andrea Fraser, Martha Rosler, Gordon Matta-Clark, Franz West en Valie Export. Volgens ons was het de uitgelezen mogelijkheid om kunstwerken te bezichtigen die doorgaans aan het blote oog onttrokken blijven! (Lennard Dost)
Een van de meest opzienbarende platen van het afgelopen jaar komt op naam van het duo Omar Rodriquez-Lopez en Cedric Bixler Zavala, ofwel de voormannen van The Mars Volta. Het oude jasje van At.The.Drive-In is definitief uitgedaan; op het vol met stijlen gevulde Frances The Mute maakten de heren vooral een plaat voor zichzelf. Daarop zijn de alleen voor de hoes genoteerde nummers vooral geluidsexperimenten met een duidelijk richtingsgevoel. Want hoe vaag en verknipt het ook allemaal klinkt, er zit altijd een extreem mooie lijn in. Met een trits aan muzikale voorbeelden als King Crimson, Zappa en Zeppelin is Frances the Mute niet alleen een van de briljante platen van dit jaar, maar eerder één van dit decennium. Schitterend. (Niek Hofstetter)
Regisseur Johan Simons heeft iets met auteur Michel Houellebecq. De Nederlander
maakte al twee toneelbewerkingen van de succesroman Elementaire Deeltjes, en
wordt nu alom bejubeld voor het onlangs in Gent in première gegane Platform.
Dragelijk, een bewerking van Houellebecqs De wereld als markt en strijd, is een
relatief klein en onbekend tussendoortje in dat grote-zalen-geweld, en
misschien staat de voorstelling juist daarom in de lijst. Actrice Yvon Jansen
brengt de drie kwartier durende monoloog zo goed en zo scherp, dat het je
vervreemdt van alles, misschien zelfs ontmoedigt, maar toch ook zeker verlicht. De wrange glimlach waarmee we na de slotscène de zaal uitliepen, stond nog lang op ons gezicht afgetekend. (Jan Auke
Brink)
Crazy 88
Artikel: De beste 88 van 2005: dag drie
Eigenlijk is het waanzin, alle kunst- en cultuurdisciplines op een hoop gooien in een grote eindejaarslijst, maar we deden het toch. 8WEEKLY maakte een lijst voor eenentwintigste-eeuwse culturele alleseters: de Crazy 88. In deze democratische samengestelde lijst staan achtentachtig cultuuruitingen die de redactie om welke reden dan ook belangrijk vond voor 2005. Er kan over de inhoud gediscussieerd worden, en er is flink over gediscussieerd. Maar we vinden uiteindelijk wel dat de Crazy 88 een mooi beeld geeft van de afgelopen jaar. De Crazy 88 wordt gepubliceerd in vier delen. Vandaag deel drie met de nummers 44 tot en met 23. Morgen op oudejaarsdag volgt de apotheose van onze lijst.
44: John Irving – Until I Find You
~
Until I find you heeft in de pers menig woord van kritiek gekregen. John Irving zou zijn trucje dit keer over al te veel pagina’s uitspreiden. Maar wie bekend is met Irvings werk weet beter. Zoals de schrijver zelf zei toen hij in Amsterdam was: een lezer klaagt dat het boek te dun is, de luie criticus dat het te dik is. Ondanks dat de lezer een flink aantal typische Irving elementen zal herkennen is Until I find you een ijzersterk boek. De manier waarop Irving een verhaal vertelt, is ongeëvenaard: als een metselaar die steen voor steen de muren van het huis metselt tot het staat. Hoofdpersoon Jack reist met zijn moeder door Europese havensteden. Ze zijn op zoek naar Jacks vader, die door middel van tatoeages en kerkorgels bij mensen in Kopenhagen, Amsterdam en andere steden zijn sporen achterlaat. Op het eerste gezicht een dramatisch verhaal van een jonge moeder in paniek. Maar als de oudere Jack nogmaals door Europa reist, blijkt dat zijn moeder haar eigen waarheid schiep. (Fem Verbeek).
Lees ook onze recensie.
43: Stanley Brouwn – Werken 1960-2005
~
Stanley Brouwn wordt tegenwoordig algemeen beschouwd als één van de belangrijkste, zo niet de belangrijkste conceptuele kunstenaar uit de Vaderlandse geschiedenis. Zijn naam wordt vaak in één adem genoemd met andere fameuze kunstenaars uit de jaren zestig en zeventig als Joseph Kosuth, Dan Graham, On Kawara, Marcel Broodthaers en Sol LeWitt. Samen met deze grootheden was Brouwn eerder vertegenwoordigd op de uitbundig bejubelde tentoonstelling Conceptuele Kunst in Nederland en Belgie 1965-1975 (Stedelijk Museum, 2002). Dit jaar organiseerde het Van Abbemuseum dan eindelijk een grote overzichtstentoonstelling van het werk van Brouwn. Waarin volop aandacht was voor Brouwns fascinatie voor afstanden, en een overtuigende presentatie werd gegeven van de vele eigenzinnige projecten die Brouwn rondom dat thema maakte. (Lennard Dost)
Lees ook onze recensie.
42: 2046 – Wong Kar-Wai
~
2046 is het nummer van een kamer waar zich ooit een liefde ontvouwde, en hetvormt de inspiratie voor een roman die zich afspeelt in het jaar 2046. De roman is geschreven door een van de voormalige geliefden, omdat hij nog altijd teert op die spaarzame momenten van zijn verloren gegane liefde. Wong
Kar-wai schept met 2046 opnieuw een operateske werveling van decadente en kleurrijke beelden die op een associatieve wijze met elkaar verbonden worden. De film is gedrenkt in de melancholie van de liefde die onbereikbaar, onmogelijk of onwillig is. Het verhaal is complex, gedetailleerd en warrig, maar dat hindert niet. Het gaat uiteindelijk om de
geheel eigen wereld die de film op overtuigende wijze weet op te roepen
(Martijn Boven).
Lees ook onze recensie.
41: Spinvis – Dagen van gras, dagen van stro
~
Spinvis kwam in 2005 wederom ijzersterk voor de dag met een plaat die de concurrentie met zijn verbluffende titelloze voorganger makkelijk aankan. Mensen die zeggen dat de verrassing er een beetje af is, doen zolderkamerkunstenaar Erik de Jong toch echt tekort. Met Dagen van gras, dagen van stro en nummers als Het voordeel van video en Flamingo bewijst hij dat ook Nieuwegein een plek van creativiteit kan zijn, net zo goed als Amsterdam. Spinvis ontwikkelt zich stap voor stap tot een icoon in de Nederlandse muziek. Van voetnoot tot paragraaf.
Lees ook onze recensie.
40: Brett Easton Ellis – Lunar Park
~
Met zijn nieuwste roman Lunar Park laat Bret Easton Ellis zien dat hij naast het beschrijven van de dode zielen der rijkeluisjongeren ook in staat is tot het scheppen van een echte gothic novel, in de beste traditie van Stephen King. Maar dat wil niet zeggen dat Lunar Park geen vintage-Ellis is: cynisme, paranoia, grootse humor en veel, heel veel meta-commentaar van de verteller. Als altijd bij Ellis lopen harde werkelijkheid en surreële binnenwereld op bijna onmerkbare manier dooreen. Hij speelt met feiten uit zijn eigen leven en maakt zo zijn bovennatuurlijke spookverhaal meer dan geloofwaardig. Lunar Park toont een andere, maar zeker niet mindere Ellis. (Thijs van Nimwegen)
Lees ook onze recensie.
39: Charlie and the Chocolate Factory – Tim Burton
~
Het wachten werd beloond: de film Charlie and the Chocolate Factory met Johnny Depp als Willie Wonka stelde niet teleur. Regisseur Tim Burton heeft er een meesterwerk van gemaakt door precies op de goede momenten de accenten te leggen en ook verrassende nieuwe feiten toe te voegen. De sfeer in deze remake van de film en de uitwerking van de personages zijn bijzonder goed. Roald Dahl zou er waarschijnlijk trots op zijn geweest. De chocoladefabriek zou alleen al zijn stoutste dromen hebben overtroffen. En dan hebben we natuurlijk Charlie, de andere kinderen met een gouden wikkel en de Oompa Loompa’s: allemaal uitstekend gecast. Maar Depp springt er toch echt boven uit met zijn behoorlijk verknipte versie van de chocoladefabriekdirecteur. Nog niet gezien? Zeker gaan doen. (Nathalie van Eck)
Lees ook onze recensie.
38: Dez Mona
~
Deze zomer was de Belgische groep Dez Mona te zien op Noorderzon in Groningen met twee huiveringwekkende optredens. Dez Mona gaat op volstrekt eigen wijze om met genres als de traditional, de gospel, de spiritual en het soullied. Zanger Gregory Frateur is een stemkunstenaar met een geluid dat niemand onberoerd zal laten. Met Dez Mona kan je dan ook twee kanten op, of je vindt het fantastisch of je vindt het verschrikkelijk. Wat ook bleek uit de reportage die 8WEEKLY over deze groep maakte voor VPRO’s Nachtpodium. Daarin lieten Gregory Frateur en Nicolas Rombouts zich aan de ene kant zien als avant-gardisten die het publiek op stang joegen, en aan de andere kant zag je de rasperformers die Frateur en Rombouts onmiskenbaar zijn. Hoewel hun eerste plaat Pursued Sinners heel aardig is, haalt deze het niet bij de bezwerende optredens van Dez Mona. Want die zijn overweldigend. (Mark Hospers)
Lees ook ons Nachtpodiumverhaal.
37: Marcel Ruijters – Sine Qua Non
~
Het album Sine Qua Non van stripauteur Marcel Ruijters was een van de meest opmerkelijke stripalbums van dit jaar. Op zijn eigen, onnavolgbare wijze weet Ruijters aspecten uit de mythologie en religie samen te smelten. Een kloostergemeenschap bestaande uit een aantal nonnen moet het hoofd bieden aan wreedaardige hellehonden, bloeddorstige aardmannen en allerlei bovennatuurlijke elementen. Het ontdekken van de wereld om hen heen bezorgt ze vele bizarre verrassingen. Vrouwen veranderen in bomen en crucifixen in pasgeborenen. Vreemd? Inderdaad. Het is daarom niet eenvoudig een rode draad in de afzonderlijke verhaaltjes te ontdekken. Of het moet de eeuwige strijd tegen het kwaad en de verleidingen van de profane, barbaarse buitenwereld zijn. Bijzonder is ook de manier waarop Marcel Ruijters dit alles tekstueel verduidelijkt: middels ultrakorte Latijnse kreten geeft hij zijn personages een eigen stem. Dit alles past perfect in de mysterieuze, middeleeuwse setting die de auteur heeft gecreëerd. (Danny Koningstein)
Lees ook onze recensie.
36: The End of the Moon – Laurie Anderson
~
(foto Kevin Kennefick) Heel soms zit je in een voorstelling waarvan je al op datzelfde moment weet: dit beeld, dit gevoel, deze impressie zal me jarenlang bijblijven. Op die manier zette de virtuoze musicus en meesterverteller Laurie Anderson tijdens Holland Festival haar vingerafdrukken op mijn ziel met haar The End of the Moon. Wie langzaamaan de kriebels begint te krijgen van die malle Amerikanen met hun eenzijdige radikalinski kijk op de werkelijkheid, komt bij de sociaal bewogen Anderson weldadig thuis. Gezeten in een ouderwetse leunstoel omringd door kaarsjes, als een sprookjespetemoei tussen de sterren, vertelt Anderson hoe de Verenigde Staten hun onschuld verloren op 9/11. Maar dat is nog geen reden om zo paniekerig te reageren als Bush en trawanten, aldus Anderson. Ze omlijst haar indringende verhaal met de betoverende klanken van haar elektrische viool.(Mieke Zijlmans)
Lees ook ons verslag van het Holland Festival, waar Laurie Anderson dit jaar haar verhaal deed.
35: Oog in Oog
~
(foto Erwin Olaf) In hett najaar was er in het Groninger Museum een overzichtstentoonstelling te zien van hedendaagse fotografie uit de eigen collectie van het museum, onder de naam OOg in OOg. De indeling was gebaseerd op de eerdere fototentoonstellingen van het museum als Fotografia Buffa (1986) en Black & Blue (1996). Een aantal fotografen, waaronder Inez van Lamsweerde en Micha Klein, kreeg daarbij extra aandacht. Op zich gaf de tentoonstelling een goed beeld van het verzamelbeleid van het museum. Het nadeel was dat je als vaste bezoeker van het museum veel van het werk al eens hebt gezien, terwijl het Groninger Museum wel graag het publiek verrast. Een mooi overzicht, maar laten we hopen op iets meer creativiteit in het komende jaar. (Tsjalling Venema)
Lees ook onze recensie.
34: Nobody Knows – Hirokazu Kore-eda
~
In de (voor mij) mooiste film van het jaar brengt regisseur Hirokazu Kore-eda in beeld hoe een moeder haar vier kinderen steeds weer in de steek laat, totdat zij uiteindelijk wegblijft. Nobody Knows gaat over ouders die hun verantwoordelijkheid niet nemen, omdat ze niet meer geleerd hebben aan een ander te denken. Kore-eda kiest consequent het perspectief van de kinderen; lang gaat het goed, maar als het geld opraakt wordt overleven ook echt overleven. De film, die gebaseerd is op ware gebeurtenissen, voelt aan als een documentaire: even nauwgezet als ingetogen registreert Kore-eda de handelingen van de kinderen. Commentaar blijft achterwege, maar de beelden hebben genoeg zeggingskracht. Als de oudste zoon Akira aan het eind van de film mee mag doen met een potje honkbal, springt zijn blijdschap van het scherm. Dan weet je: dit is wat hij hóórt te doen. Nobody Knows is een staaltje pure cinema. (Niels Bakker)
Lees ook onze recensie.
33: Fort Europa – ZT Hollandia
~
(foto Ben van Duin) Dit is de eerste van twee Johan Simons-regies in de lijst. De in de zomer naar Gent vertrokken regisseur nam in juni met Fort Europa afscheid van het Nederlandse publiek. De tekst,geschreven door Tom Lanoye, schetst een Europa waarin niemand meer gelukkig is. Iedereen wil weg uit het verrotte continent, op zoek naar nieuwe gebieden waar de waarlijk Europese manier van leven en denken, waarbij vrijheid voorop staat, nog wel bestaat. De voorstelling sprankelde weliswaar, maar leek teveel zijwegen in te slaan om echt te prikkelen. Dat het desalniettemin tóch in de Crazy 88 staat, heeft Simons bovenal te danken aan zijn vertrek. Fort Europa was (voorlopig?) de laatste regie van Simons bij een Nederlands gezelschap. Maar we volgen hem natuurlijk bij de buren in Gent. (Jan Auke Brink)
We recenseerden de voorstelling en de tekst van Tom Lanoye.
32: The Magic Numbers
~
Weinig bands wisten op Lowlands dit jaar zó te verrassen als the Magic Numbers. Op het veldje voor het kleine openluchtpodium zag ik om me heen alleen maar lachende gezichten, dansende lichamen. En ik deed mee, ik kon niet anders. En zelden zat een debuutplaat zo lang onafgebroken in mijn cd-speler als die van the Magic Numbers. En dan duurt Love me like you ook nog precies lang genoeg om van mijn deur op de fiets naar mijn werk te komen. Weinig meer was er voor nodig om van deze band te gaan houden. Pretentieloze liedjes van een pretentieloze band met oor voor harmonieuze samenzang, melodieuze basloopjes en melancholische teksten. Geen toeters, wel veel bellen gelukkig. 8WEEKLY was bij het optreden in Paradiso, waar de band verbaasd leek dat de zaal zo vol stond. Zorg ervoor dat jij er bij bent bij het optreden 25 februari in Tivoli, en zing en dans mee! (Hanneke Hendrix)
Lees ook ons concertverslag en onze cd-recensie.
31: Richard Wagner: Der Ring des Nibelungen
~
De eerste integrale Ring-cyclus was in 1997 al een ongekend succes voor regisseur Pierre Audi en De Nederlandse Opera, maar de herneming in 2005 bleek de overtreffende trap: deze Ring behoort tot de absolute wereldtop. Dirigent Hartmut Haenchen toonde aan nog meer grip op de miljoenen noten van Wagner te hebben, het Nederlands Philharmonisch Orkest speelde als een geoliede machine en de bijeengebrachte solisten overtroffen de gemiddelde Bayreuth-bezetting. En doordat op het laatste moment de monumentale decors van sloop gevrijwaard bleven kan iedereen in 2013 op herhaling. (Henri Drost)
Lees ook onze recensie.
30: J.M. Coetzee – Langzame Man
~
De Zuid-Afrikaanse auteur J.M. Coetzee is een omstreden figuur. Zo geeft hij zelden tot nooit interviews en speelt hij met afgebakende genrestructuren door zijn fictie als waarheid (of non-fictie) te presenteren en andersom. In zijn werk problematiseert hij het concept waarheid en onderzoekt hij het instrument taal waarmee deze wordt overgedragen. Als romanschrijver doet hij dat door middel van zijn personages. Zo ook in Langzame man; de zestiger Paul Rayment krijgt een ongeluk dat hem verminkt. Door deze gebeurtenis wordt hij dermate op zichzelf teruggeworpen dat hij aan alles gaat twijfelen. Hij ontdekt langzamerhand dat het bestaan meerdere dimensies kent en wordt hierin bijgestaan door de figuur van Elisabeth Costello (een personage uit een eerder werk van Coetzee). Zij leert hem dat zelfs de definitie van waarheid aan de wetten van taal onderhevig is. (Donata van der Rassel)
Lees ook onze recensie.
29: Mar Adentro – Alejandro Amenábar
~
Ramón Sampedro (een ongelofelijk overtuigende Javier Bardem) ligt al dertigjaar verlamd op bed en wil niets liever dan zijn leven op een waardige manier
beëindigen. Dit wordt gedwarsboomd door de conservatief-katholieke wetgeving
in Spanje die euthanasie strafbaar stelt. De retoriek van Mar Adentro is
overduidelijk: hij spreekt zich duidelijk uit voor het recht op euthanasie.
Amenábar wil aantonen dat een onwaardig leven niet geleefd hoeft te worden,
dat de mens boven instituten als staat en kerk staat. Maar de film is meer dan
een pro-euthanasiefilm: Mar Adentro is een lofzang op het leven. Amenábar
laat zien dat het leven waard is om geleefd te worden, ook al is het zwaar. Of
dat in tegenstrijd is met de ogenschijnlijke boodschap van de film? Nee, dat
niet. Eerder belicht de film twee kanten van een verhaal en dat is veel knapper
dan alleen kritiek leveren. (Harrie de Vries)
Lees ook onze recensie.
28: Gorillaz – Demon Days
~
Om er maar meteen een eindconclusie tegenaan te gooien: Demon Days vanGorillaz is de beste plaat die Blur nooit maakte. Vanaf de eerste seconden
staat Demon Days met zijn uitgebalanceerde mix van hiphop, pop en
electronica als een sfeervol en spannend huis. De bedriegelijk simpel
lijkende maar stiekem inventief zijnde melodieën nestelen zich per
luisterbeurt steeds dieper in je onderbewuste, en laten je daarna nauwelijks
meer los. De soms wat duistere boodschappen zijn zo swingend verpakt dat je
er vrolijk van wordt, en dat ook wekenlang blijft. Met recht mijn album van
het jaar. (Aryen Meijer)
Lees ook onze recensie.
27: Johannes van Dam – De Dikke van Dam
~
Eten is net zo goed een cultuur als schilderkunst, film of literatuur, en net zoals in die genres bestaat het merendeel van het gebodene uit onappetijtelijke bagger. Als een W.F. Hermans van de goede smaak fileert Van Dam, uitgaande van een enorme basiskennis, het culinaire gebeuren in binnen- en buitenland, alsmede heden en verleden. Talloze wetenswaardigheden, een enkel recept, en alles bij elkaar een panoramisch overzicht van zo ongeveer ieder feit of feitje dat we over eten en drinken zouden willen weten, waarin verborgen een filosofische uiteenzetting over de zin van het bestaan en hoe wij optimaal in het leven kunnen staan, dat is De Dikke van Dam. (Enno de Witt).
Lees ook onze recensie.
26: The Machinist – Brad Anderson
~
The Machinist is geen meesterwerk, maar wel zo goed als een genrefilm kan zijn.Deze naargeestige fabel over een fabrieksarbeider die nooit slaapt en overal
projecties van zijn eigen dubieuze verleden gaat zien, wordt gedragen door een
uitgemergelde Christian Bale, die als een zak botten een bijzonder intense
vertolking van deze man geeft. Maar ook de gestileerde vormgeving en het
gevatte script vol slinkse referenties maken van The Machinist een ouderwetse,
eersteklas Hitchcockiaanse thriller. (Paul Caspers)
Lees ook onze recensie.
25: Occupying Space
~
Dit jaar presenteerden Witte de With, TENT en het Nederlands Fotomuseum onder de noemer Occupying Space een overzichtstentoonstelling van de collectie van de Generali Foundation. Deze particuliere stichting bouwt op initiatief van de Oostenrijkse verzekeringsmaatschappij Generali Group al sinds 1988 aan een verzameling internationale beeldende kunst. Inmiddels bevat het meer dan 1700 werken van 160 beeldend kunstenaars. In Occupying Space onder andere werk van fenomenen als Dan Graham, Hans Haacke, Andrea Fraser, Martha Rosler, Gordon Matta-Clark, Franz West en Valie Export. Volgens ons was het de uitgelezen mogelijkheid om kunstwerken te bezichtigen die doorgaans aan het blote oog onttrokken blijven! (Lennard Dost)
Lees ook onze recensie.
24: The Mars Volta – Frances The Mute
~
Een van de meest opzienbarende platen van het afgelopen jaar komt op naam van het duo Omar Rodriquez-Lopez en Cedric Bixler Zavala, ofwel de voormannen van The Mars Volta. Het oude jasje van At.The.Drive-In is definitief uitgedaan; op het vol met stijlen gevulde Frances The Mute maakten de heren vooral een plaat voor zichzelf. Daarop zijn de alleen voor de hoes genoteerde nummers vooral geluidsexperimenten met een duidelijk richtingsgevoel. Want hoe vaag en verknipt het ook allemaal klinkt, er zit altijd een extreem mooie lijn in. Met een trits aan muzikale voorbeelden als King Crimson, Zappa en Zeppelin is Frances the Mute niet alleen een van de briljante platen van dit jaar, maar eerder één van dit decennium. Schitterend. (Niek Hofstetter)
Lees ook onze recensie.
23: Dragelijk – NT Gent
~
Regisseur Johan Simons heeft iets met auteur Michel Houellebecq. De Nederlandermaakte al twee toneelbewerkingen van de succesroman Elementaire Deeltjes, en
wordt nu alom bejubeld voor het onlangs in Gent in première gegane Platform.
Dragelijk, een bewerking van Houellebecqs De wereld als markt en strijd, is een
relatief klein en onbekend tussendoortje in dat grote-zalen-geweld, en
misschien staat de voorstelling juist daarom in de lijst. Actrice Yvon Jansen
brengt de drie kwartier durende monoloog zo goed en zo scherp, dat het je
vervreemdt van alles, misschien zelfs ontmoedigt, maar toch ook zeker verlicht. De wrange glimlach waarmee we na de slotscène de zaal uitliepen, stond nog lang op ons gezicht afgetekend. (Jan Auke
Brink)
Lees ook onze recensie.
