De oorlog in kleuren

Hoe verhouden felle kleur en de grauwe werkelijkheid van oorlog zich tot elkaar? De verhouding van kleur ten opzichte van wapens is op heel tegengestelde manier te zien bij twee kunstenaars. Walid Raad, een Amerikaan die tot zijn 12de in Libanon woonde en Kata Legrady, geboren in Hongarije en nu werkzaam in Duitsland.

Legrady’s

Pop Art Wapens

Colts, machinegeweren en Kalashnikovs, het zijn grondstoffen voor Kata Legrady, de beeldhouwster die felgekleurde smarties op wapens plaatst. Het provocerende uitgangspunt van het boek Bombs & Candies plaats een ongepaste kleur op het donkere oorlogswerktuig. Waar de kleuren de geweren en handgranaten bedekken en de dodelijkheid verhullen werken de smarties op gasmaskers verstikkend hallucinant. Legrady verbindt een kinderlijke naïviteit met inherente schuld, want hoe is een wapen anders te gebruiken dan voor geweld en veel collateral damage is niet te halen uit een smartie. Daarmee lijkt de kunstenaar te refereren aan het maximale effect van bermbommen die worden vormgegeven als speelgoed.

Deze bommen maakten in Irak veel burgerslachtoffers omdat ze afgingen als kinderen er mee wilden spelen.
Niettemin komt haar kunst niet verder dan nihilisme, en krijgt niet de scherpe lading die het effect van zulke tegengestelde semantische domeinen van snoep en wapens zou kunnen hebben. Legrady’s fotografische weergave van de candyguns is gestoeld op een pop art principe. De herhaling van de felle beelden versterkt de leegte van het beeld, een leegte die achter moet blijven in de kijker.

Documentaire

stijl van The Atlas Group

Mediakunstenaar Walid Raad gebruikt zijn project The Atlas Group als een historisch documentair kunstwerk over de recente Libanese geschiedenis. Hij won de prestigieuze Hasselblad Award 2011 en ter ere hiervan wordt I Might Die Before I Get a Rifle uitgebracht. Het project is ‘mogelijk gemaakt door de Libanese oorlogen van de laatste decennia’, zegt hij sober in de opening het boek.De bijdragen in de uitgave zijn van de hand van meerdere fotografen, bekend en onbekend.
De fotoserie die de titel van het boek draagt begon toen de fotograaf Habib Fathallah als soldaat foto’s maakte van de vele ammunitie waar hij de naam niet van kon onthouden. Een catalogus van Semtex, staafbommen en allerlei als Device # aangeduide explosieven. Op kogels staan unieke kleurcodes van landen die de wapenleveranties hebben gedaan. Zo zijn kogels in Beiroet te herleiden naar ondermeer Saoedi Arabië, België, de NAVO en Zwitserland. In Let’s be honest, the weather helpedis een kleurrijke codering van grote en kleine materiële schade in gebouwen en bomen te zien. Het wordt een virtueel stucwerk dat je na twee keer kijken doet realiseren hoe kapot de constructies in werkelijkheid moeten zijn. Het plaatst schuld op de landen van herkomst van de kogels die de gaten sloegen.

Wellicht het meest indrukwekkend in de collectie van The Atlas Group is de serie Secrets in the open sea. Zes egale prints in verschillende blauwtonen bleken na technisch onderzoek portretten van groepen mannen en vrouwen te verbergen. Alle individuen onder de blauwdrukken bleken tussen 1975 en 1991 verdronken, gedood of dood gevonden in de Middellandse Zee. Zelfs hun nagedachtenis is verborgen onder een blauwe toplaag.

Leegheid versus moeilijke werkelijkheid

Waar de repetitie van kleur in Legrady’s werk vooral de leegheid van oorlog en zinloosheid benadrukt zoekt Raad een andere ervaring van de wereld. Hij wil de grens opzoeken van wat fotografie kan betekenen. Het is interessant om te zien hoe de ene kunstenaar met oorlog opgroeit en uitweg zoekt in iedere vorm die het mogelijk maakt om zijn activisme te uiten. Terwijl de ander meer van de zijlijn beschouwend oorlog in kunst uitdrukt. Het laatste bereikt echter geen pacifistisch statement en mist daarmee de dieper liggende, maar moeilijke werkelijkheid van The Atlas Group.

David Rosenberg (ed.): Kara Legrady; Bombs and Candies; uitgeverij SKIRA, Milaan

Hélène Chouteau-Matikian: Walid Raad; I Might Die Before I Get a Rifle, Uitgeverij Hasselblad Foundation/Steidl