Boeken / Fictie

Het begin van de code

recensie: Tom Egeland - Het einde van de cirkel

Het succes van De Da Vinci Code heeft heel wat mensen ertoe gebracht om ook in de pen te klimmen. De een schreef een soortgelijke roman, de ander een wetenschappelijke analyse over het boek en weer een ander een op de roman gebaseerde reisgids. Uitgevers, schrijvers, reisorganisaties, musea, je kunt het zo gek niet bedenken of ze profiteerden van het overweldigende succes van De Da Vinci Code. Zo ook Tom Egeland. Met Het einde van de cirkel heeft hij een roman geschreven die op veel vlakken opvallende overeenkomsten vertoont met De Da Vinci Code.

Zo bevatten beide romans raadsels rondom de geschiedenis van Jezus, besteden ze beide aandacht aan geheime genootschappen, en bevatten ze een albino in een leidende rol. En niet te vergeten: in beide werken is er de door Europa reizende wetenschapper, op jacht naar de oplossing van Het Raadsel.

Plagiaat

~

Je zou Egeland dus misschien wel van plagiaat kunnen betichten, ware het niet dat hij zijn boek al twee jaar voor het verschijnen van Dan Brown’s bestseller had gepubliceerd. Ten tijde van de publicatie van Het einde van de cirkel werd er echter nauwelijks aandacht aan de roman besteed. Het boek leefde zodoende lange tijd een onopvallend bestaan, tot het succes van De Da Vinci Code het nieuw leven inblies. Nadat aanvankelijk alleen Noorwegen van Egelands roman had kunnen genieten, volgden nu al snel Zweden, Denemarken, Finland en Brazilië. En nu dus ook Nederland. Met extra dank aan De Da Vinci Code.

Verschillen

Gelukkig zijn er naast de in het oog spingende overeenkomsten ook enkele verschillen tussen beide boeken aan te wijzen. Daar waar De Da Vinci Code zich richt op de kunstgeschiedenis, staat in Het einde van de cirkel de archeologie centraal. De hoofdpersoon Bjørn Beltø, een albino archeoloog, is ook niet te vergelijken met Dan Brown’s Robert – Indiana Jones – Langdon. En waar Brown’s bestseller van begin tot eind een spannende pageturner is, hanteert Tom Egeland een beduidend rustiger tempo. Maar dat maakt het boek er niet minder op. Wel anders.

~

Het begint allemaal tijdens een archeologische opgraving nabij het Varnaeklooster in Noorwegen, waarbij Bjørn Beltø toezicht dient te houden. Het Engelse onderzoeksteam stuit daarbij op een vreemd kistje en probeert dat het land uit te smokkelen. De oplettende en vasthoudende Beltø weet dat echter te verhinderen, en weet zelf het kistje te bemachtigen. Vervolgens zetten ‘onbekende machten’ alles op alles om het kistje weer van Beltø te ontvreemden. Zoals het een goed romanfiguur betaamt, weet Beltø echter van geen wijken en komt hij langzaam maar zeker achter de beweegredenen van de personen die achter het kistje aan zitten.
En dan blijkt dat het kistje een geheim bevat dat niet alleen te groot is voor Beltø, maar misschien wel voor de hele wereld.

Het is juist de rust van Het einde van de cirkel die het boek zo onderscheidt van De Da Vinci Code. Deze rust komt vooral tot uiting in het hoofdpersonage Bjørn Beltø, een serene kalmte uitstralende albino met een psychiatrisch verleden en soms bizarre gedachtengangen.

Ik kan de volgende seconden niet echt goed beschrijven. Eigenlijk gebeurt er niets meer dan dat hij lacht om mijn ironische grapje. Maar het is alsof zijn blik en lach ons uit het British Museum tillen en ons in een vacuüm zetten waarin de tijd stilstaat. … Woorden, stemmen, geluiden komen samen in een flits van herinneringen. Op hetzelfde moment klikt de realiteit weer terug op zijn plaats. … Ik denk: grote God, als dit weer gebeurt, moet ik als ik thuis kom dokter Wang bellen!

Kalme pageturner

De kalmte waarmee Beltø de problemen die hij ondervindt tegemoet treedt, maakt Het einde van de cirkel tot een aangenaam lezend boek. En hoewel er niet zoveel actie in zit als in Dan Brown’s succesroman, blijf je jezelf voortdurend afvragen wat er in het kistje zit en welke gevolgen de onthulling van dat geheim zou kunnen hebben. Ook hier wordt je meegezogen door je eigen fantasie over de mogelijkheden die bepaalde hypotheses over het geloof en de bijbel met zich meebrengen. En net als bij De Da Vinci Code heb je steeds de neiging het internet op te gaan om meer te weten te komen over geheime ordes en de bijbel. Zo’n onderbreking stel je echter voortdurend uit. Je wilt tenslotte weten hoe het verhaal afloopt. Stiekem blijkt Het einde van de cirkel toch nog een pageturner te zijn.