De ziel van Stieg Larsson schuilt in zijn werk, niet in zijn leven

Stieg Larsson komt uit het noorden van Zweden. De eerste jaren van zijn leven groeit hij op bij zijn grootouders, omdat zijn ouders, die nog erg jong zijn als Stieg wordt geboren, niet onmiddellijk voor hem kunnen zorgen. Later, als hij terugkeert naar de ‘stad’, blijkt hoezeer de opvoeding op het uitgestorven platteland hem heeft gevormd; het jongetje spreekt een volkomen onverstaanbaar dialect en is niet meteen in staat zich aan de heersende omgangsvormen aan te passen.Eigenlijk zal hij daarin nooit helemaal slagen.

Op zijn zestiende gaat Larsson uit huis, om zich fulltime bezig te houden met zijn enige belangstelling: politiek. Hij schrijft voor verschillende tijdschriften, die in zeer kleine oplages uitkomen en fel gekant zijn tegen de voortdurende, onderhuidse dreiging van extreem–rechts in Zweden. Bij het tijdschrift eXpo, waar hij uiteindelijk terecht komt, ontwikkelt Larsson zich tot een specialist op het gebied van fascisme, rechts–extremisme en racisme.

Encyclopedie
Petterssons biografie beschrijft al deze fases in het leven van Larsson uitgebreid en slaagt erin interesse te wekken voor een man die bij leven heel bijzonder was, al was dat dan om een totaal andere reden dan dat hij een wereldvermaard schrijver was. Want dat is hij nooit geweest. Dit is een biografie over het leven van Larsson, meer dan over de mythe. Dat is enerzijds interessant, omdat het een kant van de man centraal stelt die tot op heden altijd onderbelicht bleef. Maar het is ook meteen de zwakte die veel schrijversbiografieën kenmerkt. De bezigheden van de schrijver–voordat–hij–schrijver–werd speelden zich toch voornamelijk in de marge van de journalistiek af. Larssons kruistocht tegen het rechts–extremisme was een levensdoel, maar zorgde er tegelijk voor dat er buiten dat weinig leven meer over bleef: de schrijver overnachtte geregeld op de redactie, zijn vriendin werkte in dezelfde branche en tijd en interesse voor kinderen en vrienden was er niet.

Een tweede probleem van Stieg Larsson. De biografie is de welhaast encyclopedische hoeveelheid feiten waarmee Pettersson de lezer overvoert. Schetst de biograaf Larssons jeugd in Noord–Zweden, dan keert hij eerst pagina’s lang terug naar de achttiende en negentiende eeuw, om de geschiedenis van dat gebied uitputtend uit de doeken te doen. Gaat het over rechts–extremisme, verwacht dan een bijna honderd bladzijden tellende geschiedenis van fascisme in Zweden, verrijkt met tientallen namen van obscure organisaties en bekende neonazi’s. En is Larssons postume succes het onderwerp, dan wordt eerst even de geschiedenis van de Zweedse misdaadfictie uiteengezet, vanaf de jaren twintig tot het voorjaar van 2010.

Meer dan eens wordt er gerept van Larssons encyclopedische kennis, die hij zowel in zijn artikelen als in zijn boeken kon gebruiken. Het is net alsof zijn biograaf niet voor hem wil onderdoen, maar dat was toch echt niet nodig geweest.

Dank voor uw belangstelling
Negentig procent van de eindeloze hoeveelheid feiten onthoud je net lang genoeg om het boek uit te krijgen. Het is als water dat door een vergiet stroomt, onmiddellijk door naar de afvoer van de vergetelheid. Wat overblijft, is het beeld van een geobsedeerde journalist, die zijn leven gaf aan de strijd tegen het neonazisme, een strijd die hem uiteindelijk fataal werd toen hij, vlak voor de publicatie van de eerste Millennium–boeken overleed aan een hartaanval. Stieg Larsson had zich doodgewerkt.

Opvallende feiten bevat zijn biografie daarom maar weinig, daarvoor was het leven van de hoofdpersoon vermoedelijk te eenzijdig. Enkele feiten die wél blijven hangen:

• De reden dat Stieg Larsson en zijn vriendin Eva Gabrielsson nooit zijn getrouwd (waardoor Gabrielsson nu geen aanspraak kan maken op zijn reusachtige erfenis), heeft te maken met de bedreigingen van skinheads aan hun beider adres. Zolang zij niet getrouwd waren, stonden ze immers niet in de officiële registers.
• Jaren voor hij aan zijn thrillers begon te schrijven, ging Larsson een weddenschap aan met een vriend. Ze zouden beide een boek schrijven over een held uit een van de beroemde Zweedse kinderboeken, die volwassen geworden was. Larsson hield woord: Lisbeth Salander is de volwassen versie van Pippi Langkous.
• Enkele jaren voor zijn dood bleef Larsson weer eens een nacht lang op kantoor. Hij moest nog talloze mails beantwoorden, zei hij. Onder meer van verschillende Viagra–producenten, die hij dankte voor de belangstelling en die hij vroeg om hem nu toch echt uit hun systeem te halen.