Boeken / Fictie

Drama op de Intensive Care

recensie: Ronald Giphart - De Wake

Drie verhalen, drie bijzondere vertelperspectieven, drie karakters die ergens in het verhaal het ziekenhuis bezoeken; Ronald Giphart waagt zich in zijn nieuwe verhalenbundel aan de grote vragen des levens, maar niet altijd met succes.

In februari 2012 moest Ronald Giphart onverhoopt zijn doktersjas verruilen voor zijn gebruikelijke schrijverskloffie. Het project ‘Schrijver op de afdeling’ van het VU Medisch Centrum, waar Giphart van 6 tot 27 februari 2012 meeliep op de afdeling Cardiologie, werd vroegtijdig gestaakt. Wegens de negatieve aandacht die het ziekenhuis had verworven met het cameraproject van Eyeworks kon het ziekenhuis zich geen pottenkijkers meer permitteren. Toch had Giphart genoeg inspiratie opgedaan. De uitkomst: een bundel getiteld De Wake met drie ziekenhuisverhalen waar, ondanks de naargeestige gebeurtenissen, de levenslust vanaf springt.

Romantische komedie

In de nieuwe verhalenbundel van Ronald Giphart hebben de personages het niet makkelijk. De professor Siem stort in de eerste zin van het titelverhaal van een berg, met de dood als gevolg. Tijdens zijn wake luistert hij ontroerd naar de verhalen van zijn nabestaanden over zijn leven. Koos, een vijftienjarige jongen, ligt het gehele tweede verhaal in een coma en volgt weerloos de uit de hand gelopen midlifecrisis van zijn moeder. In het derde verhaal vertelt het kloppend hart van de Indiase Raisha over haar leven, haar liefdes en haar onontkoombare dood.

Ondanks deze ogenschijnlijk treurige setting zijn de karakters licht, opgewekt en is de schrijfstijl zelfs humoristisch te noemen. Dat zorgt ervoor dat de verhalen doen denken aan een romantische komedie, een van de bundels typeringen door Giphart zelf zo genoemd. Een romantische komedie waarin de hoofdpersonen ondanks de vele obstakels in zijn of haar leven (of dood) positief blijven en altijd op hun pootjes terechtkomen.

Gekunstelde karakters

De personages lijken rechtstreeks weggelopen van de filmset van een zoetsappige feelgoodfilm. De keuze voor de karakters is te vanzelfsprekend en de personages zijn te aardig en te geslaagd in het leven. Dat maakt de hoofdpersonen vlak en hierdoor saai. Neem bijvoorbeeld professor Siem uit het titelverhaal ‘De Wake’, een geslaagde vijftiger met veel vrienden, waaronder een minister en een Librisprijswinnaar en tevens tafelheer van De Wereld Draait Door. Deze succesvolle held kan weinig sympathie opwekken. Tijdens zijn wake begrijp je als lezer wat voor een prachtvent is heengegaan – met geen enkele tekortkomingen of zwakheden – wat het verhaal onrealistisch maakt.

Eenzelfde vlakheid is te herkennen bij de puber Koos in het tweede verhaal van de bundel, getiteld ‘Mooie mama’s’. Koos kijkt naar de volwassenenwereld alsof hij vanuit de ruimte een vreemde kolonie zoogdieren bestudeerd. Zijn comateuze toestand versterkt zijn buitenstaanderperspectief:

Op het oppervlak van de aarde drukt driehonderd miljard kilo menselijk vlees, ik ben slechts één mensenbiefstuk aan wat rubberen slangen, in een felverlichte vitrine, wachtend op de slager met bebloed schort en een mes in zijn hand.

Koos maakt mooie associaties, maar je vraagt je vooral af of deze woorden echt uit de mond van een vijftienjarige puberjongen zouden komen, wat de geloofwaardigheid van het verhaal niet bevordert.

Hartstocht

Het derde verhaal getiteld ‘Hartstocht’ springt er qua verhaallijn en stijl uit. Dit verhaal beschrijft de menselijke kant van het lichaam vanuit de hartspier. Door de unieke plek van het hart in het menselijk lichaam is het een goede zet van Giphart om het hart als een alwetende verteller op te voeren. Hierdoor geeft het verhaal een bijzondere kijk op Raisha’s leven en het leven in het algemeen.

Dit unieke vertelperspectief is een van de belangrijkste scharnieren tussen de drie verhalen en een van de sterkste punten van de bundel. Een dode, een comapatiënt en een hart vertellen de lezer over het leven. Toch zijn deze bijzondere vertellers niet genoeg om de lezer in te pakken. De verhalen vloeien niet natuurlijk en de karakters lijken te bedacht. Maar soms zorgen de gekunstelde gebeurtenissen ook voor mooie elementen. Tenslotte is de bundel in een dag te verslinden. Al met al hebben de drie verhalen uit De Wake elk een mooi startpunt, de uitwerking is alleen wat minder.