Boeken / Fictie

Kwetsbaar tussen droom en werkelijkheid

recensie: Robbert Welagen - Lipari & Philippes middagen

In 2006 debuteerde Robbert Welagen met Lipari, waarvoor hij de Selexyz Debuutprijs ontving. Twee jaar laten verscheen Philippes middagen, dat qua sfeer nauw aansluit bij het debuut. Beide verhalen zijn nu opnieuw uitgegeven in één bundel en vormen samen een mooi thematisch geheel.

In beide verhalen is de hoofdpersoon een wat eenzame, dromerige jongeman. Hij observeert zijn omgeving nauwgezet. Door de observaties in de verhalen op te nemen, wordt de afstand tot zijn omgeving nog eens benadrukt. Beide verhalen gaan over familierelaties, ergens ’thuis’ zijn, eenzaamheid en verbondenheid met je medemensen.            

Leven op een eiland
In Lipari vindt een ontmoeting plaats tussen Robbert en het stel Gerard en Chaphine. Ze verblijven alle drie op het eiland in een hotel en ontmoeten elkaar bij het zwembad – dat in tegenstelling tot de zee een afgebakende, overzichtelijke plek is. Robbert is op zoek naar verbondenheid en rust. Hij wil een pauze van het dagelijks leven. Gerard en Chaphine hebben dit in zijn ogen al gevonden, maar dan sámen, en lijken hem in hun wereld toe te laten.

Gaandeweg het verhaal worden aanwijzingen gegeven waarom deze drie mensen deze “gevangenis met onzichtbare tralies”, zoals Chaphine het noemt, verkiezen boven het alternatief. Ze zijn beschadigd, ze zijn breekbaar en kwetsbaar. Daarom kijken ze naar het leven en dromen ze de rest erbij. Ze hebben geleerd met weinig genoegen te nemen.

Welagen brengt deze kwetsbaarheid via de observaties en gedachten van Robbert mooi in beeld. Voortdurend verwerkt Welagen ook symbolisch de eenzaamheid in het verhaal, door te kiezen voor veelzeggende plaatsen en rake metaforen. Daarnaast is ook de spanning van onuitgesproken verlangens en onverwerkte teleurstellingen voelbaar in de gesprekken die de personages met elkaar voeren. De gevoeligheid en breekbaarheid de daarin naar voren komt, roept bij de lezer een dubbel gevoel op: ongemak, maar ook begrip. Lipari is een verhaal om naderhand in gedachten nogmaals te koesteren.

Herinneringen herleven
Een zelfde soort kwetsbaarheid is aanwezig in Philippes middagen. Maar hier vervaagt het onderscheid tussen droom, verzonnen verhalen en werkelijkheid nog meer dan in Lipari. Ook hier heet de hoofdpersoon Robbert, wederom een eenzame dromer met problematische familierelaties. De realiteit van ‘het nu’ en zijn herinneringen vloeien samen wanneer hij Louise ontmoet.

De ontmoeting met haar brengt hem terug naar een zomer uit zijn jeugd, waarin hij Philippe ontmoet. Philippe beweert zijn vader te zijn, maar of dit echt zo is, blijft gissen. In het contact met Philippe heeft Robbert hoop op echt contact, maar blijft het contact uiteindelijk toch pijnlijk afstandelijk.

Philippes middagen is een zorgvuldig geconstrueerd verhaal, waarin het mysterie van het vaderschap en de onderlinge relaties verborgen blijft. Het onderscheid tussen wat verzonnen is door Robbert en wat er nu echt gebeurd is, is niet echt meer te achterhalen. Enerzijds is deze constructie bewonderenswaardig, maar anderzijds maakt deze het verhaal ook enigszins ongeloofwaardig, hoewel dat natuurlijk ook aan Robberts fantasie te wijten kan zijn. Hoe knap deze puzzel ook in elkaar zit, het heeft toch ook iets gekunsteldst en dat doet af aan de kwetsbaarheid die ook aan het verhaal eigen is.

Door deze thematisch verwante verhalen samen te brengen in één bundel ontstaat een kwetsbaar portret van de beide hoofdpersonen die de naam Robbert delen. Ze zoeken naar een manier om samen met anderen in de wereld te zijn en hopen op een moment van eenheid, waarin alles klopt. Tegelijkertijd hebben ze moeite de daarvoor noodzakelijke overgave toe te laten. Hun zoektocht in herinneringen, fantasie en het heden maakt de waarheid voor de lezer ongrijpbaar. Dat dit mysterie onopgelost blijft, maar toch blijft boeien, is te danken aan het schrijftalent van Welagen.