Waarheid als revolutie
Alain Badiou (Rabat, 1937) is misschien wel het nieuwe icoon van de Franse wijsbegeerte. Sinds de verschijning van L’être et l’événement (1988) is zijn ster rijzende in Frankrijk en in de laatste jaren is hij eveneens doorgebroken in de Engelstalige wereld, zoals blijkt uit de vertaling van zijn hoofdwerk in 2005.
In goede Franse traditie is Badiou een veelzijdig denker. Naast wijsgeer is hij wiskundige, zoals blijkt uit zijn grote aandacht voor de verzamelingentheorie in L’être et l’événement en voor de categorieëntheorie in zijn nieuwste werk Logiques des mondes (2006). Maar hij is ook een politiek activist van extreemlinkse snit, die met een aantal maoïstische kameraden fabrieksarbeiders bijstaat en zich hard maakt voor de zogenaamde sans papiers. Ten slotte is hij ook nog eens romancier en heeft hij een aantal romans en toneelstukken op zijn naam staan.
Badiou in Nederland
~
Tegelijkertijd is Badious werk voor een beginnende lezer bepaald niet eenvoudig. Zijn Ethiek is nog wel goed te lezen – dat mag ook wel aangezien het geschreven is als leerstof voor middelbare scholieren – maar zijn Deleuze is zware kost, om nog maar te zwijgen over de moeilijkheidsgraad van L’être et l’événement en Logiques des mondes. In dit licht is het initiatief van uitgeverij Ten Have om De twintigste eeuw tegelijk uit te geven met een bundel essays die de toegang tot het werk van Badiou moet vergemakkelijken zeer prijzenswaardig.
Vier waarheidsdomeinen
De bijdragen in de bundel Het uur van de waarheid worden veelal geleverd door jonge filosofen van Nederlandse bodem. De bundel is opgebouwd rond de vier door Badiou onderscheiden waarheidsdomeinen: politiek, liefde, wetenschap en kunst. In de verschillende bijdragen pogen de auteurs duidelijk te maken wat waarheid voor Badiou in deze vier gebieden betekent. Mijns inziens slagen de verschillende essays hier in en zijn ze daarom zeker behulpzaam bij een eerste kennismaking met Badiou.
Het uitgangspunt van de bundel heeft echter ook een nadeel. Door Badious werk te beschrijven vanuit deze vier domeinen dreigt de bepaling van de centrale begrippen in zijn werk zoals waarheid, universalisme, trouw, gebeurtenis, en situatie naar de achtergrond te verdwijnen. Een duidelijke uitleg van deze begrippen lijkt mij onontbeerlijk omdat deze het kader vormen waarin Badiou de vier waarheidsdomeinen bespreekt.
De bepaling van deze begrippen wordt nog eens sterker aan het zicht van de lezer onttrokken door het feit dat een technische notie als l’événement in het ene essay wordt vertaald als ‘gebeurtenis’ en in het andere als ‘evenement’. Dit is alleen maar verwarrend. Een eenvoudige redactionele ingreep had zo’n slordigheid kunnen (en moeten) voorkomen.
Badious latere werk
De bundel besluit met een deel van een interview met Badiou door Bruno Bosteels en de bekende Badiou-interpreet Peter Hallward. Volgens de inleiding waarmee de bundel opent zou dit interview van belang zijn omdat Badiou hier een aantal opmerkingen maakt die zouden laten zien hoe hij van perspectief verandert in zijn nieuwste werk Logiques des mondes.
De keuze voor dit sluitstuk lijkt mij echter niet zo gelukkig. De interviewers zijn duidelijk experts in het werk van Badiou. Het gevolg hiervan is echter dat ze geen verhelderende vragen stellen, maar overwegend ingaan op zeer technische details. De essays voorafgaand aan het interview reiken bovendien niet het materiaal aan waarmee de nuances uit dit interview te begrijpen zijn. Daarom zal dit interview voor de beginnende Badiou-lezer zijn doel voorbij schieten.
Desalniettemin houden we buiten dit interview nog zo’n 120 bladzijden over, die nog altijd goed zijn voor twee of drie uurtjes leesplezier voor degene die zich in het werk van Badiou wil verdiepen en die beter wil begrijpen wat hij nu bedoelt met waarheid in politiek, liefde, kunst en wetenschap.
