Geen nieuwe feiten in oude brieven

Om met de deur in huis te vallen: nee, dat doet Van Stipriaan niet. Wat hij wel doet is het levensverhaal van Vincent van Gogh beschrijven aan de hand van zo’n tachtig ooggetuigenverklaringen. De titel van het boek had dat trouwens al enigszins verraden: Vincent van Gogh. Ooggetuigen van zijn lange weg naar wereldroem.

Slecht leesbare structuur
Waar het onlangs verschenen Vincent van Gogh – De biografie van Steven Naifeh en Gregory nog pleit voor een geheel andere kijk op de zelfmoord van Van Gogh, daar beperkt Van Stipriaan zich tot de al bekende verhalen. Het enige wat hij doet is het verzamelen, samenbrengen en structureren van de informatiebronnen. Op chronologische wijze nemen de brieven en getuigenverslagen van de mensen rondom Van Gogh ons mee door diens leven.

Het is niet de eerste verzameling documenten en verslagen en zal zeker ook niet de laatste zijn, maar wat rechtvaardigt het uitbrengen van een dergelijke bundel? In het geval van Van Stipriaan is het wellicht het feit dat sommige fragmenten ‘voor het eerst naar het handschrift gepubliceerd’ zijn. Gevolg is wel dat ervoor gekozen is ‘de fragmenten in hun oorspronkelijke spelling te laten staan, met alle onregelmatigheden van dien.’ Een keus die niet direct gelukkig uitpakt. Integendeel.

Weer waren er ooggetuigen
Door bepaalde fragmenten in hun oorspronkelijke spelling te laten staan, worden sommige stukken behoorlijk lastig om te lezen. Oorspronkelijke spelling zorgt in een historische roman wellicht voor de juiste sfeerimpressie, in een non-fictie bundel voegt het weinig toe. Als je als samensteller al kiest voor de originele fragmenten kun je die beter integraal opnemen en tegelijkertijd een vertaling in hedendaags taalgebruik presenteren. Dat verhoogt én de authenticiteit én de leesbaarheid.

Zo lijkt Vincent van Gogh. Ooggetuigen van zijn lange weg naar wereldroem vooral een leuke vingeroefening geworden voor de samensteller zelf. Van Stipriaan is tenslotte ook degene achter Ooggetuigen van de wereldgeschiedenis (samen met Geert Mak), Ooggetuigen van de Gouden Eeuw, en Ooggetuigen van de Rock ‘n’ Roll. De geschiedenis van Van Gogh is niet echt een aardverschuivende toevoeging aan die reeks. Voor de gemiddelde lezer is het te fragmentarisch en niet lekker leesbaar, voor de kenners van Van Gogh is er niets nieuws onder de zon en voor de kunsthistoricus is het allemaal te vrijblijvend.

Voor zijn allergrootste fan
Hiermee is Vincent van Gogh. Ooggetuigen van zijn lange weg naar wereldroem vlees noch vis geworden. Alleen als je écht Vincents grootste fan bent wil je ook dit boekwerkje in je boekenkast hebben staan. Zodat je al wegdromend bij de posters van deze rossige gigant boven je bed, af en toe in conclaaf kunt met mensen die hem hebben gekend en aangeraakt. Maar alleen als je dus zo’n fan bent: droom lekker!