Boeken / Fictie

Trage roman voelt incompleet

recensie: Oscar van den Boogaard - De tedere onverschilligen

Een roman over een man die alle schepen achter zich verbrandt is in de meeste gevallen een recept voor een interessant verhaal, want: wat beweegt zo’n persoon? Van den Boogaard laat met De tedere onverschilligen zien dat een combinatie van deze ingrediënten ook heel anders uit kan pakken.

Alfred de Vriend ziet zijn leven in Nederland niet meer zitten. Zijn baan als leraar Frans raakt hij kwijt na een zoen met een leerlinge, zijn vriendin Roberte verlaat hem en ook zijn minnares heeft er genoeg van. Nu niks hem meer aan Nederland bindt, besluit Alfred te vertrekken.

Om de reservering van zijn reis naar Napels, die hij op het punt stond met Roberte te ondernemen, niet te laten vervallen, vertrekt hij alleen. Nadat hij op zijn tweede dag daar wordt overvallen op straat, vangt Dario, een lokale psycholoog en octopusjager, hem op. Hij neemt Alfred onder zijn hoede en leert hem de fijne kneepjes van de octopusjacht.

De onverschilligheid

Alfred laat zich graag door Dario verzorgen. Na de overval volgt hij hem zonder verdere vragen naar zijn woning. Hij doet daar rustig een dutje en verlaat diens woning daarna eigenlijk niet meer. Sterker nog: de hotelkamer wordt zonder protest opgezegd en hij neemt officieel zijn intrek bij Dario. Alfred staat totaal onverschillig tegenover zijn eigen leven. Hij neemt op simplistische wijze afscheid van zijn oude leven en sluit moeiteloos aan bij dat wat Dario hem biedt. De kleine stapjes die Alfred continu neemt leiden echter wel tot een grootser, trager verhaal.

Vanzelfsprekende beslissingen

Slechts mondjesmaat wordt er een beeld geschetst van het leven dat Alfred in Nederland leidde en wat hem ertoe heeft aangezet alles achter zich te laten. Zo heeft hij een moeizame relatie met zijn beide ouders en is een opmerkelijke oude dame, bij wie hij een kamer huurt, de enige ouderlijke figuur voor hem. Zij is degene die hem met persoonlijke verhalen afleidt van zijn eigen leven, maar ze verwacht ook van Alfred dat hij altijd voor haar klaarstaat en op de meest uiteenlopende tijdstippen eist dat hij boodschappen voor haar doet.

De keuze van Alfred om zich door Dario wegwijs te laten maken in zijn nieuwe woonplaats valt samen met de herinneringen aan zijn oude hospice. Hij vult het gemis van zijn ouders op met gezelschap van oudere, wereldwijze mensen die hem nieuwe dingen kunnen leren. Zoals octopusjagen. Van den Boogaard biedt enig inzicht in de achtergrond van de hoofdpersoon, maar zodra er een herinnering is gedeeld gaat hij gauw verder met luchtig beschrijven van het Napolitaanse leven, waardoor de personages onaantastbaar blijven.

Een gemiste kans

Al met al is De tedere onverschilligen een traag verhaal over een man die zijn oude leven achter zich laat, maar dan op een onverbiddelijk snelle, chaotische manier geschreven. Alfreds gedachtes en de realiteit lijken continu in elkaar over te gaan. Deze elementen volgen elkaar in een dusdanig tempo op dat het verhaal chaotisch overkomt. Besluiten worden niet uitgelegd, maar als vanzelfsprekend gepresenteerd.

Het is de manier waarop Alfred alles voor lief neemt wat eerder irriteert dan op positieve wijze bijdraagt aan het verhaal. De lezer blijft met veel vragen achter die Van den Boogaard makkelijk had kunnen beantwoorden. Door het ontbreken van deze antwoorden en het feit dat het lastig is mee te voelen met Alfred, lijkt het boek incompleet en onaf. De moeizame relatie met zijn ouders wordt bijvoorbeeld niet toegelicht. Dit boek is eigenlijk een gemiste kans, Van den Boogaard had er meer uit kunnen halen. Op deze manier is het moeilijk Alfred serieus te nemen.