Schip ahoy!

In Piraterij houdt Matt Mason een vurig betoog voor de open source-maatschappij die onze wereld beter, mooier en eerlijker moet maken. Volgens hem is de tijd dat overheden, de farmaceutische industrie, multinationals en platenmaatschappijen allerlei beperkingen aan de consument kunnen opleggen voorgoed voorbij. Vrije informatiedeling en een geheel open markt vormen de wonderschone toekomst. Volgens Mason kunnen deze instanties gewoonweg niet langer de strijd aangaan met de openbroncultuur. Door de ‘piraterij’ te bestrijden, snijden ze alleen maar in hun eigen vlees. De enige manier om deze bedreiging het hoofd te bieden is door naar andere werkwijzen om te zien en de piraterij op haar eigen terrein te beconcurreren. Dat vormt nu precies het piratendilemma waarover Mason in dit boek schrijft: ‘If you can’t beat them, join them.’

Matt Mason

Rebellen van weleer

Mason is muziekjournalist geweest bij het ‘piratenblad’ Vice en draaide als piraat plaatjes op de radio. Daarmee kent hij de scene dus van binnenuit en tot in detail. Zijn achtergrond geeft hem direct toegang tot enkele sleutelfiguren uit deze wereld, met wie Mason voor zijn boek uitgebreid heeft gesproken. Hij beschrijft verleden, heden en toekomst van de openbroncultuur aan de hand van deze gesprekken en veel voorbeelden. Zo krijgen we een uitgebreid beeld van de punk- en remixbeweging met hun ‘do it yourself’-mentaliteit, van de non die disco uitvond en van de hedendaagse rap- en downloadcultuur. Vervolgens belanden we bij de toekomst van de 3D-printers. Dankzij deze laatste ontwikkeling zal de consument zelf thuis allerlei producten, zoals sportschoenen, kunnen downloaden en produceren.

Zijn betrokkenheid bij de ‘piratenwereld’ is meteen ook een nadeel voor Matt Mason. Niet altijd lijkt zijn betoog even neutraal. De geschetste stromingen (zoals punk, remixbeweging en rap) zijn volgens Mason allemaal voortgekomen uit de jeugdcultuur; een cultuur die zich verzet tegen de mainstream, die vol creativiteit en inventiviteit zit, die gericht is op verandering. Mason is daar dolenthousiast over, maar tegelijkertijd zit daar ook het probleem. Elk van de genoemde stromingen wordt uiteindelijk immers deel van de mainstreamcultuur. De rebellen van weleer zijn de grootverdieners van vandaag de dag, mensen die gebaat zijn bij het behoud van de status quo, omdat ze daarmee nou eenmaal veel geld kunnen verdienen. Het piratendilemma snijdt blijkbaar aan twee kanten.

Weggeefactie
Een tweede kanttekening kunnen we maken bij Masons afbakening van de ontstaansgeschiedenis van de openbronbeweging. Volgens hem begint het allemaal bij de punkbeweging. Voor Mason een logische keuze omdat volgens hem ‘alle ideeën in dit boek leunen op de visie en de DIY-filosofie die de punk uitdroeg’. Maar de basis voor deze filosofie werd al eerder gelegd; Mason gaat voorbij aan de impact van vroegere stromingen. Dat hij het doet voorkomen dat de wereld van de piraterij pas bij de punk begon, is een statement dat op zijn minst arbitrair mag worden genoemd.

Een derde twistpunt is de definitie van piraterij die Mason hanteert: ‘Een piraat is in feite iedereen die iets uitzendt of andermans creatieve eigendommen kopieert zonder daarvoor te betalen of toestemming te vragen.’ Hieronder vallen illegale maar ook legale praktijken. Het is dus heel goed mogelijk om binnen de bestaande wetten en regels in opstand te komen en nieuwe wegen in te slaan. Mason maakt nergens duidelijk waarom de illegale praktijken dan nog bestaansrecht hebben. Enerzijds is het mooi dat hij deze discussie loslaat en geen standpunt inneemt, anderzijds lijkt hij hiermee echter populistisch van twee walletjes te eten. Gezegd moet worden dat Mason bij dit laatste punt wel het voordeel van de twijfel geniet: Piraterij is namelijk niet alleen te koop, maar ook gratis te downloaden via de website van zijn uitgever.

Deze downloadactie is meteen ook Masons sterkste punt. Als het boek zelf nog niet overtuigt van de openbroncultuur dan doet deze weggeefactie dat wel. Want ondanks het feit dat het boek gratis is te downloaden (of wellicht juist omdát het gratis verkrijgbaar is) staat het in Amazons ‘economics/free enterprise’-bestsellerlijst. Een mooier statement had Mason niet kunnen maken. De openbroncultuur staat financieel succes niet in de weg, zij kan het zelfs bevorderen.