Boeken / Non-fictie

Radiomaker op papier

recensie: Jaap Boots - Donderweg

De schrik was groot vorig jaar: VPRO-dj Jaap Boots moest stoppen met zijn wervelende JaBo Gumbo Show op Radio 6 en werd vervolgens ontslagen bij de omroep. Hoe gaat deze iconische muziekvreter zijn passie nu gestalte geven? Eerst maar eens een boek want er is genoeg te vertellen.

Jaap Boots zit al 26 jaar in de rock-‘n-roll. Het begint met de muzikale ontdekkingstocht in zijn geboorteplaats Bergen, waar hij al snel in de plaatselijke discotheek tot plaatjesdraaier wordt gebombardeerd. Dan volgen wat schrijvende exercities en wordt hij opgepikt door de VPRO om, aanvankelijk voor televisie, zijn loopbaan kleur te geven als radiomaker en discjockey.

Springsteen
Donderweg is een autobiografie opgebouwd uit losse verhalen waarmee Boots vooral zijn ervaringen in de muziekwereld wil delen. Hij beschrijft belevenissen en ontmoetingen met zijn helden om daar vervolgens vanuit het heden op terug te kijken. Bruce Springsteen is het eerste hoogtepunt, de verpersoonlijking van de rock-‘n-roll die met zijn Born to run de jonge Jaap Boots over de gemeentegrens van het gezapige Bergen laat kijken.

Door het hele boek heen blijkt dat Boots zijn jeugdheld eeuwige trouw heeft gezworen maar dat de muzikale koers en kwaliteit van Springsteen hem behoorlijk parten is gaan spelen. In het stuk Weemoed en walging in de Kuip laat de schrijver zijn gevoelens de vrije loop in de beschrijving van het stadionconcert van The Boss in Rotterdam: ‘Het enige wat ik wil is: weg hier. Al die idioten die mijn lievelingslied kapotbrallen. En Springsteen die dat nog goedvindt ook. Allemansvriend!’

Zelfmoord
Met hetzelfde enthousiasme waarmee Boots jarenlang achter de VPRO-microfoon heeft gestaan beschrijft hij zijn vraaggesprekken met Nick Cave, Tom Waits, Willy DeVille, Frank Black, Golden Earring en vele andere rockhelden. Stuk voor stuk anekdotische ontmoetingen die in het boek helaas niet verder lijken te komen dan een paar vanzelfsprekende vragen en de bijbehorende ontwijkende, oppervlakkige of mysterieuze antwoorden die rockartiesten zich nu eenmaal hebben aangeleerd.

In een aantal verhalen laat de schrijver zichzelf zien als een man die – bezeten van muziek – de kans van zijn leven krijgt bij de meest vooruitstrevende radio-omroep. Zijn persoonlijke hoogtepunten en nederlagen zijn verknoopt met de allesoverheersende rock-‘n-roll. Als in 1984 zijn toenmalige geliefde zelfmoord pleegt, staat de rouwende muziekfreak ’s avonds in Amsterdam te snikken bij een concert van Nick Cave ‘waar het nummer A Box for Black Paul een betere begrafenis voor mijn meisje was dan de schertsvertoning met koffie en cake die enkele dagen later zou plaatsvinden’. Dit drama brengt Boots direct op de zelfmoord van Kurt Cobain, de sprong van Herman Brood en de teloorgang van Joy Divisions Ian Curtis. Hij verafschuwt de mythologisering die rond de zogenaamde rock-‘n-rolldoden lijkt te hangen.

Muziekpolitie
Donderweg geeft een aardig inkijkje in een dynamische muziekpraktijk maar laat tegelijkertijd de vluchtigheid zien die de gescheiden werelden van rockster en journalist/dj kenmerkt. Een interview is meestal een geforceerde bijeenkomst waarbij enige diepgang direct de kop ingedrukt wordt. In de studio, achter de microfoon, kan Boots veel meer de ‘hoofdact’ zijn die op meeslepende wijze zijn muziek de ether in slingert en puur op gevoel zijn publiek bespeelt.

Hoewel, de lichte bitterheid waarmee hij over zijn radiowerk schrijft doet vermoeden dat zijn ontslag veel te maken heeft met een gezonde weerstand tegen wat hij noemt ‘de muziekpolitie’. Tegenwoordig worden radioshows vaak vooraf geprogrammeerd en grotendeels ingevuld door playlists die niet door de dj zijn samengesteld. Deze vaste formats hebben veel kapotgemaakt van wat vroeger een vitaal muziekmekka vertegenwoordigde en waar de dj zich baas over de knoppen wist.

Jaap Boots schrijft een gepassioneerd boekje dat lekker wegleest. Met dezelfde verhalen – en zijn eigengemaakte muziek – is hij bezig aan een theatertour door het land. Nu hij deze bundel heeft afgeleverd en alles van zich af heeft kunnen schrijven, is het de grote vraag waar we Boots in de toekomst tegen zullen komen.