Boeken / Strip

Een authentieke spion

recensie: Isabel Kreitz - De meesterspion. Stalins ogen in Tokio

Isabel Kreitz illustreert een van Josef Stalins grootste tactische vergissingen. Spion Richard Sorge tipte de Sovjetleider begin jaren veertig over operatie Barbarossa, maar de waarschuwing was aan dovemansoren gericht. In de beeldroman De meesterspion. Stalins ogen in Tokio staan de laatste maanden van het leven van Richard Sorge centraal.

De meesterspion is een subtiele beeldroman, met sterke psychologische en historische aspecten. Kreitz legt vooral de nadruk op de psychische werkelijkheid van Richard Sorge. Hij is geobsedeerd door het feit dat Stalin hem niet serieus neemt, en de woede en frustratie springen bijna van de pagina’s af. Daarnaast legt ook Sorges stormachtige relatie met Eta Harich-Schneider, muzikante aan de Duitse ambassade in Tokio, de nodige druk op het verhaal.

Sterk en subtiel

Veel van Kreitz’ werk is gebaseerd op waargebeurde verhalen, en zo ook De meesterspion. Het begrip ‘spion’ komt door de context onder druk te staan: het woord roept het beeld van de gladgeschoren Pierce Brosnan op, die met allerlei vernuftigheden de wereld redt. Maar Kreitz laat zien dat Sorge een man van de straat was, die simpelweg tegen de nazi’s gekant was. En zijn grootste ‘gadget’ was zijn geloofwaardigheid: Sorge infiltreerde op de Duitse ambassade als journalist en met dit vertrouwen kon hij alle informatie krijgen die hij wilde.

Kreitz maakt gebruik van subtiele schaduwen in haar tekeningen, die hierdoor des te sprekender worden. Met deze tekenstijl weet de auteur Sorges gemoedstoestand krachtig weer te geven, al naar gelang het succes van zijn inspanningen. De meesterspion is bovendien volledig met grijstinten ingekleurd. Daarmee benut de roman het grote voordeel dat al die oude zwart-witte oorlogsfilms hebben: het verhaal lijkt authentieker.

Geen superspion

Met deze roman rekent Kreitz af met het beeld van de spion als personage uit een Bondfilm. Sorge is  een normaal mens met normale drijfveren, dagelijkse problemen en ingewikkelde liefdesrelaties. De relatie met Eta Harich-Schneider wordt bijvoorbeeld alleen maar bemoeilijkt door drang om Hitler te verslaan. ZIjn alcoholverslaving helpt hem ook niet echt veel verder. In plaats van een superspion heeft Kreitz een historisch mens beschreven en afgebeeld. Sorges voorspelling was bijna tot op de dag nauwkeurig, en dat was dan ook zijn enige heldendaad. Enige tijd later stierf hij, ontmaskerd, in een Japanse gevangenis. Erkenning kreeg hij pas na Stalins dood, toen men over diens fouten durfde te praten, en dus ook over Sorge.

Isabel Kreitz wordt gezien als een van de beste graphic novelists van Duitsland, en De meesterspion laat zien waarom. Het boek is sterk getekend, en drukt nauwkeurig de psychische nood uit waarin de hoofdpersonages verkeren. Geschiedenis en politiek krijgen zo een extra dimensie en dat maakt deze beeldroman een plezier om te lezen.