Stimulans tot nadenken

Wat is het fijn dat iemand als Hans Crombag zich met zijn boeken niet alleen tot vakgenoten richt. Deze hoogleraar in de rechtspsychologie werd eerder al geprezen om zijn werken Dubieuze zaken over de psychologie van strafrechtelijk bewijs en De man uit Susquehanna over psychologie, recht en moraal.

Sluitend bewijs
Het raakvlak tussen psychologie en recht is Crombags ‘ding’ en in de zestien essays waaruit In tegendeel bestaat, slaagt hij er wederom in dit op boeiende wijze op papier te zetten. Zo lezen we over spraakmakende rechtszaken als de Eper-incestzaak, de balpenmoord en het geval ‘Oude Pekela’. Deze laatste zaak deed halverwege de jaren tachtig veel stof opwaaien. Op grote schaal zouden kinderen zijn misbruikt door als clown verklede daders. Maar is hier werkelijk bewijs voor gevonden en welke rol speelden de media? In alle commotie leken weinigen zich die laatste vragen te stellen.

Crombag laat zien dat er rond (vermeende) misdrijven verschrikkelijke verhalen opduiken en dat mensen veroordeeld worden zonder enig sluitend bewijs. Schokkend is het essay over satanische bewegingen waarmee zelfs de politiek zich bemoeide zonder dat er ook maar een bewezen zaak bleek te zijn.

Toegankelijk en prikkelend
Crombag is sterk in zijn helicopterview: hij circuleert met groot gemak boven de ingewikkelde juridische en psychologische materie en doet dit met een indrukwekkende kennis van zaken. Hij blinkt erin uit de lezer aan het denken te zetten over onderwerpen die dagelijks voorbijkomen in kranten en op televisie. Zaken waar je normaal gesproken niet steeds bij stilstaat. ‘Na advies van deskundigen heeft de rechter besloten dat….’. Maar wie zijn deze deskundigen eigenlijk? Hoe worden zij geselecteerd en hoe betrouwbaar zijn hun uitspraken?

Ook andere actuele thema’s worden op een inzichtelijke en prikkelende manier gebracht. Hoe zit het met wraak, bestaat er zoiets als verdrongen herinneringen, hoeveel is een verklaring binnen een psychotherapeutische context waard, zijn straffen altijd zinvol, wat is rechtvaardigheid eigenlijk en moet bij een vonnis rekening worden gehouden met iemands culturele achtergrond?

Wat Crombag beschrijft is zeker niet alleen voor zijn vakgenoten interessant. De auteur beschikt naast zijn omvangrijke kennis ook nog over de gave complexe onderwerpen op een toegankelijke en prikkelende manier te beschrijven. Zonder te vervallen in sensationele journalistiek zijn de essays oneerbiedig gezegd om van te smullen. Integendeel is een aanrader voor iedereen met interesse in het recht, psychologie en de menselijke natuur.