Boeken / Fictie

Het ware Oz

recensie: Gregory Maguire (vert. Ineke Lenting) - Wicked (Slecht)

Dorothy ging in de Wizard of Oz op verzoek van de tovenaar de strijd aan met de gemene Heks van het Westen. En altijd zijn we ervan uitgegaan dat dat een terechte strijd was tussen de goede Dorothy en de slechte heks. Maar was deze heks wel echt zo slecht? Wat is eigenlijk haar verhaal? Hoog tijd om dit beroemde verhaal ook eens van een andere kant te bekijken.

Gregory Maguire

Gregory Maguire

Gregory Maguire neemt het klassieke verhaal van L. Frank Baum en zet het totaal op zijn kop. Het lieve, moralistische kinderverhaal wordt ontdaan van zijn onschuld. De heldere scheidslijn die Baum in Wizard of Oz tussen goed en kwaad heeft getrokken, wordt in Wicked teruggebracht tot een vage schim van een onduidelijke stippellijn.

eL FrAnk BAum

Wicked is het verhaal dat voorafging aan Wizard of Oz. We zien hoe Elphaba geboren wordt, naar school gaat, in het verzet tegen de tovenaar terecht komt en uiteindelijk uitgroeit tot de fameuze ‘Wicked Witch of the West’. Het is een bewogen relaas over een opgroeiende vrouw in een wereld die nogal onvriendelijk reageert op afwijkend gedrag of voorkomen. Dat Elphaba met een groene huid geboren wordt, helpt haar dan ook niet bepaald om een volwaardige plaats in de maatschappij te veroveren.

Deze sluimerende vreemdelingenhaat die in het land van Oz regeert, uit zich ook in de door de tovenaar geïnitieerde beweging tegen Dieren. (Let op het verschil met de gewone dieren zonder hoofdletter.) De Dieren zijn intelligent en kunnen praten, dit in tegenstelling tot de dieren zonder spraak en maatschappelijke functies. Elphaba trekt zich de onderdrukking van de Dieren erg aan en zet zich actief in tegen de discriminatie van deze bevolkingsgroep. Naast haar huidskleur plaatst ook dit de Slechte Heks van het Westen aan de rand van een achterdochtige maatschappij.

Nuances
De boze heks blijkt vooral boos te zijn op een corrupte wereld en ze blijkt zeker niet het boosaardige wezen dat onschuldige meisjes bedreigt. Maguire weet Oz terug te brengen tot de essentie. En die essentie is geen sprookjeswereld, maar een realistische maatschappij met haar tegenstrijdige visies, waarden en normen. Een maatschappij die niet zwart-wit is, maar een schakering van grijstinten. Oz is bij Maguire niet de vrolijke veelkleurige wereld van Baum, maar hooguit een pastelkleurig waterig aquarel.

Deze rauwere kijk op Oz werkt verbazingwekkend goed. De nuancering van het karakter van de Slechte Heks uit het Westen levert een verfrissende nieuwe kijk op Oz en Dorothy op. Het beeld dat je als lezer van Oz had, wordt door elkaar geschud. En als de overgebleven stukjes Oz neerdwarrelen en opnieuw geordend zijn, zie je dat we niet te snel mogen oordelen over anderen. Zeker niet als dat oordeel gebaseerd is op één informatiebron. De nieuwe gegevens die Maguire ons over het land verstrekt, geven duidelijk aan dat de mening van Baum danig gekleurd is geweest.

Voor de lezer die nu eindelijk eens een genuanceerd beeld wil vormen van de tovenaars, Dorothy’s en heksen van Oz, is Wicked verplichte kost. Onze wereld en die van Oz zal daarna nooit meer hetzelfde zijn.