Vrouw vol liefde, pijn en humor

Frida Kahlo, wie kent haar niet? De Mexicaanse kunstenares met donkere ogen en doorlopende wenkbrauwen die aanvankelijk arts wil worden maar zich, na een dramatisch busongeluk, toelegt op de schilderkunst. Vooral haar zelfportretten, waarop zij haar lichamelijke pijn verbeeldt, zijn befaamd. Beroemder werd zij echter in eerste instantie door haar tumultueuze huwelijk met de Mexicaanse muralist Diego Rivera.

Liefde en pijn

Het beeld dat uit de diverse documenten van en over Kahlo naar voren komt, is het beeld van een trotse, gepassioneerde en politiek geëngageerde Mexicaanse vrouw. Dit beeld komt ook naar voren in de brieven van Kahlo in Con Amor fijn als antennes . In liefdesbrieven overstelpt ze haar jeugdliefde Alejandro Gómez Arias, haar echtgenoot Diego Rivera en andere minnaars met haar liefde. Zo stuurt ze haar amant Gómez Arias ‘1000000000000 zoenen die je niet kunt horen want anders worden de mensen in San Rafael onrustig’, schrijft ze Ignacio Aguirre: ‘Je heerlijke handen – fijn als antennes – zijn de afgelopen dagen dicht bij me geweest’ en bekent ze Rivera: ‘Ik hou meer van jou dan van mijn eigen huid’.

Voormalig woonhuis Kahlo, thans museum

Naast haar liefdesbekentenissen staan haar brieven, hoe begrijpelijk, bol van pijn. Operaties, ontstekingen en ongemakken beschrijft Kahlo tot in detail. Aan haar geliefde Nickolas Muray stuurt Kahlo medische dossiers en dokter Samuel Fastlicht ontvangt zelfs de gebroken brug uit haar onderkaak met de vraag wat ze nu moet doen.

Naast dit bekende beeld verrijst ook een andere, verrassende Kahlo uit de brieven en teksten in Con Amor. Een aanhankelijke, jaloerse, enigszins dominante maar vooral humoristische Kahlo. Minnaars en liefjes ontvangen vellen vol ik-mis-je’s en schrijf-me’s of op dwingendere toon: ‘Ik wil dat jij mij schrijft anders word ik boos op je.’ En een blanco vel papier kan Kahlo al gelukkig maken, ‘want dan weet ik dat je aan me denkt’. Alleen bij hoge uitzondering, als het om een echt ‘F. W.’, een fucking wonder, gaat, staat Kahlo een van haar amants toe het bed in te duiken met een ander. Anders spelen ze maar met hun ‘elektrische trein’.

Saai

Minnaars ontvangen brieven met enige regelmaat. Vrienden of bekenden vooral wanneer het Kahlo uitkomt. Als ze geld nodig heeft of een stel overhemden voor Rivera. Ze excuseert zich als ze tijdenlang niets van zich laat horen, ‘ik ben een waardeloze meid omdat ik beloofd had te schrijven en het niet heb gedaan’. Maar niet alleen verontschuldigt ze zich voor haar gedrag, ze biedt haar correspondenten ook regelmatig haar excuus aan voor het papier waarop ze schrijft. Het is te tuttig of juist niet. Het is erg jammer dat we dat papier niet zien, net zo min als de tekeningetjes die Kahlo onder aan de brieven maakte of de inktvlek waar ze onder schrijft: ‘Hier heb ik wat inkt gemorst.’ Dit maakt Con Amor tot een degelijk doch enigszins saai document. De creatieve geest van Kahlo had rijker kunnen worden geïllustreerd door haar gefröbel in de kantlijn af te drukken. Een kort lijstje met geadresseerden was wellicht ook verhelderend geweest. Want wie was ook al weer Isabel Campos, Alberto Misrachi of Florence Arquin?

Voor die enkeling die Kahlo’s leven niet kent is het raadzaam eerst een ander boek, documentaire of film te raadplegen alvorens Con Amor te lezen. Alhoewel de uitgebreide voetnoten onder de brieven veel verhelderen, zijn de biografische aantekeningen achterin uiterst summier. Dat maakt Con Amor niet een op zichzelf staand document, maar wel tot een mooie en zeer welkome aanvulling op het brede scala aan al bestaande boeken en beelden over Frida Kahlo.