Zoeken onder het oppervlak

De zeven hoofdzonden vormen wel vaker een bron van inspiratie. Als ze niet allemaal tegelijkertijd de revue passeren, doen ze dat wel apart. Hoogmoed, hebzucht, lust, jaloezie, gulzigheid, woede en gemakzucht vormen elk op zich al genoeg grondstof voor hele boekwerken vol problemen.

Oppervlakkige impliciete hoofdstukken

In Dagelijkse zonden behandelt Eva Menasse ze meteen maar allemaal. Elke zonde in zijn eigen hoofdstuk. Dat kan een prachtige verzameling zondige verhalen opleveren, als je het onderwerp tenminste goed weet uit te buiten. Dat laatste is Menasse echter niet geheel gelukt. Ze heeft voor een indirecte benadering van de zonden gekozen, en dat is op zich niet verkeerd. Het is niet altijd meteen duidelijk in welke vorm de zonde zich manifesteert, ondanks de duidelijke verwijzing ernaar in de titel van het hoofdstuk. De lezer moet bijvoorbeeld enige moeite doen om de gemakzucht van hoofdstuk 1 ook daadwerkelijk uit het verhaal te halen.

Maar de verwachte diepgang die deze impliciete vertelwijze met zich mee kan brengen, blijft uit. De verhalen blijven aan de oppervlakte en raken de lezer zelden in het hart. Hoewel de zinnen op zichzelf goed geschreven zijn, vormen ze nooit een pakkend geheel. Je neemt het ter kennisgeving aan en gaat verder. Het hele boek ademt een soort oppervlakkigheid en afstandelijkheid tot het onderwerp uit die je eigenlijk nooit het boek in trekt.

Losse verbanden

Dat gemis in diepgang blijkt ook uit de onderlinge samenhang tussen de hoofdstukken. De lezer wordt beloofd dat de afzonderlijke hoofdstukken met elkaar verbonden zijn door terugkerende plaatsen en personages. Dat schept verwachtingen van een ingenieus verwerkte rode draad door het boek. Een wereld waarin alles uiteindelijk met iedereen verbonden is. Een plek waar het klapperen van de vleugels van een vlinder in hoofdstuk 1 een storm veroorzaakt in hoofdstuk 7. Niets is echter minder waar.

Als een doorgewinterde detective moet je op zoek naar de verbanden. En zelfs Sherlock Holmes zou daar nog een uitdaging aan hebben. Meer dan wat namedropping is het niet. Een personage uit het ene hoofdstuk krijgt hooguit een onbeduidende verwijzing in het andere hoofdstuk. Tot betekenisvolle verbanden komt het niet. Dagelijkse zonden mist op alle fronten de diepgang en impact die de behandeling van de zeven hoofdzonden met zich had kunnen meebrengen.

Optellen en aftrekken

De zeven verhaaltjes waaruit Dagelijkse zonden bestaat, zijn elk op zich nog best wel te lezen. Maar meer dan dat is het ook niet. Als geheel is het nauwelijks de moeite waard; zelfs beduidend minder dan de som der delen. Het geheel wordt hier bepaald door de delen van elkaar af te trekken en dat levert voor Dagelijkse zonden hooguit een neutraal resultaat op. En dat is de grootste zonde van dit boek.