Boeken / Fictie

Een persoonlijk relaas

recensie: Ethan Canin - America America

America America is niet het soort roman dat fascineert vanaf de eerste bladzijde. Wie het boek echter een kans geeft, zal ontdekken dat Ethan Canin erin is geslaagd om de lezer pagina na pagina verder het verhaal in te trekken. Waar de politiek van de jaren zeventig op het eerste gezicht nog een andere wereld lijkt, weet Canin die al snel dichtbij te brengen. Hij geeft, ondanks wat losse eindjes, een mooi, individueel en zelfs meeslepend kijkje in de keuken van het ontstaan van de hedendaagse politiek en de bijbehorende machtsstructuren.

Ethan Canin liet in 1988 een carrière in de geneeskunde achter zich en sloot zich aan bij de Iowa Writers’ Workshop. In datzelfde jaar debuteerde bij met de verhalenbundel Emperor of the Air. Sindsdien heeft hij zijn naam gevestigd als schrijver van zowel romans als korte verhalen, waarvan er tevens enkele verfilmd zijn. Hij is een van de grondleggers van de San Fransisco Writer’s Grotto en geeft inmiddels les aan de University of Iowa.

Loodgieters en politiek
Wanneer Senator Bonwiller sterft, is dat voor Corey Sifter, de hoofdredacteur van de lokale krant The Speaker-Sentinel, het einde van een tijdperk. Hij begint terug te kijken op zijn jeugd en daarmee ook op de politieke gebeurtenissen van meer dan dertig jaar geleden. Als zoon van een eenvoudige loodgieter groeit hij op in het stadje Saline, in het noordoosten van de VS. Hij is een doordachte, gedisciplineerde jongen en helpt zijn vader dan ook zo vaak als hij kan met zijn werk. Dat valt ook Liam Metarey op. De familie Metarey heeft Saline min of meer gesticht en zij zijn nog altijd de meest vooraanstaande familie van de omgeving. Ze vragen Corey steeds vaker klussen op te knappen in en rondom hun huis en zo wordt de jongen beetje bij beetje onderdeel van het gezin.

Terwijl Corey steeds vaker te vinden is bij de Metareys komt de politieke campagne van Senator Bonwiller op gang: hij wil president worden. Liam Metarey wordt zijn steun en toeverlaat en op deze manier komt Corey in aanraking met een aantal kopstukken van de politiek en de journalisten die over hen schrijven. De dochters van Mr. Metarey leren hem de namen bij de gezichten en hij raakt steeds meer geïnteresseerd in de wereld buiten Saline. Dan geeft Mr. Metarey hem de kans van zijn leven: hij stuurt hem naar een dure kostschool, 200 kilometer verderop.

In het begin brengt Corey de weekends en vakanties nog bij zijn ouders door, maar na de dood van zijn moeder is hij steeds meer bij de Metareys te vinden. Hij wordt zelfs de persoonlijke chauffeur van Henry Bonwiller. Op het hoogtepunt van de campgane gaat het echter mis. Juist als Bonwiller volgens de peilingen een goede kans maakt om de volgende president van de Verenigde Staten te worden, speelt de media haar troef uit en zorgt een tragische gebeurtenis uit het verleden voor de neergang van vrijwel alle betrokkenen.

Grote verwachtingen
De manier waarop Canin het verhaal beschrijft van een simpele jongen die langzaam maar zeker in een andere sociale klasse terecht komt, doet sterk denken aan Dickens’ Great Expectations. De lezer ziet Corey volwassen worden en tegelijkertijd steeds verder verwijderd raken van zijn eigen wortels. Loyaliteit speelt in zijn leven een grote rol, maar zoals Canin laat zien is het voor Corey niet altijd even makkelijk om te kiezen aan wie hij loyaal moet zijn. De kansen die hij krijgt zouden voor iedere andere jongen in zijn situatie ondenkbaar zijn, maar waarom juist hij deze kansen krijgt wordt gedurende het hele verhaal niet echt duidelijk. Dit is ook direct een van de minpuntjes van het boek: Canin laat op sommige momenten, bewust of onbewust, een aantal ruwe randjes en losse eindjes aan de verhaallijnen zitten. Sommige gebeurtenissen komen wat geforceerd over en het lijkt alsof deze enkel bedacht zijn om twee verhaallijnen aan elkaar te knopen.

Het spel tussen de objectieve aanschouwer en de onwetende jongen die zich middenin de gebeurtenissen bevindt, heeft Canin daarentegen wél heel sterk uitgewerkt. Terwijl het verhaal meeslepend is door de jonge Corey, die de helft van de tijd geen idee heeft wat er om hem heen gebeurt, kan de lezer de gebeurtenissen analyseren en plaatsen door de afstand en de kennis die de oudere Corey heeft. Zelden tot nooit worden acties of motieven echt benoemd, maar Canin weet tussen de regels door genoeg informatie te geven om de lege plekken in te kunnen vullen en het verhaal te reconstrueren. Het is waarschijnlijk ook om deze reden dat het boek uiteindelijk begint te fascineren; wat er gaat gebeuren is grotendeels bekend na de eerste bladzijden, maar de spanning wordt zo opgebouwd dat op het eind een heuse ontknoping plaatsvindt.

De literaire technieken en de schrijfstijl die Canin hanteert, zijn eigenlijk ook de dingen die dit boek goed maken, niet zozeer het politieke verhaal dat hij gekozen heeft. Het spanningsveld tussen media en politiek is knap beschreven en goed uitgewerkt, maar politiek inhoudelijk gebeurt er eigenlijk weinig. Jammer dat dit in de aankondigingen en op de achterflap zo benadrukt wordt, want America America is juist vanwege het individuele, persoonlijke verhaal zeker de moeite waard om te lezen.