Boeken / Fictie

Een verhaal van moord, moed en hoop

recensie: Elise Lengkeek - Ik beken

.

Saja mengakoe: Ik beken. Deze bekentenis zou Ferry Holtkamp de rest van zijn leven blijven achtervolgen. Het boek Ik beken, geschreven door Elise Lengkeek, beschrijft het levensverhaal van de Indische jongen Ferry Holtkamp tijdens de bloedige Japanse bezetting van Nederlands-Indië (1942–1945) en de daaropvolgende onafhankelijkheidsstrijd.

Ferry groeit op in de Javaanse stad Soerabaja in een gezin met vier kinderen die met harde hand worden opgevoed door hun strenge, onverbiddelijke Javaanse moeder. Ferry’s vader Henk Holtkamp, een nuchtere Groninger die zijn hart verloor aan het land, werkt als chemicus bij de Nederlandse marine in de haven van Soerabaja. Ferry gaat daar maar al te graag langs om zijn vader aan het werk te zien. Op 14 februari 1942 opent Japan de aanval op Sumatra. Het rustige en gelukzalige leven van de dan veertienjarige Ferry valt in duigen.

Al snel belandt Ferry in het verzet waar hij samen met zijn oudere broer Boelo wapens steelt van de vijand. Dan keert het lot zich tegen hem en wordt zijn verzetsgroep verraden en weggestopt in een van de beruchtste gevangenissen van Soerabaja. Hier ondergaat Ferry de wreedste martelingen en na een gedwongen bekentenis begint de hel voor hem pas echt. Wanhopig wacht hij op de dag dat hij bevrijd zal worden, maar wanneer die dag komt, blijkt deze anders dan verwacht. Na een lange omweg komt Ferry in Nederland terecht waar het verleden hem op genadeloze wijze inhaalt.

Fotografisch geheugen
Het bijzondere is dat Ik beken geschreven is aan de hand van een langdurige correspondentie tussen Ferry Holtkamp en Elise Lengkeek en geschriften die Ferry aan het eind van zijn leven opstelde. Door zijn fotografische geheugen heeft Ferry tot in detail kunnen terughalen wat hem is aangedaan tijdens zijn gevangenschap. Deze expliciete details geven het boek nog meer kleur. Ik beken belicht een kant van de Indonesische geschiedenis die altijd in nevelen gehuld is gebleven, namelijk het lot van de politieke gevangenen tijdens de Japanse bezetting van Indonesië. Elise Lengkeek, die eerder al het boek De Hel van Tjideng schreef over de ervaringen van ex-gevangenen in jappenkampen, heeft Ferry’s oog voor detail tot in de puntjes verwerkt in haar boek. Zo verweeft zij Ferry’s drang om te overleven als een rode draad door het boek met als indrukwekkend hoogtepunt het moment dat hij, op sterven na dood, onder een hoop dysenterielijken in het lijkenhuisje van de Soekamiskin gevangenis vandaan kruipt richting de buitenlucht.

Ondanks dat het boek op sommige momenten wat traag verloopt en af en toe iets te weemoedig terugblikt op de jeugd van Ferry, is Ik beken zeker een aanrader voor de lezer met een sterke maag. Ik beken verwoordt op indrukwekkende wijze het levensverhaal van Ferry Holtkamp waar wanhoop, teleurstelling en hoop kriskras door elkaar heen lopen. Het boek werpt een frisse en ongecensureerde blik op één van de zwartste bladzijdes uit de Indische geschiedenis en laat de lezer achter met een rauw gevoel van bewondering voor de veerkracht en moed van Ferry Holtkamp.