Sedaris in vorm is meesterlijk, Sedaris uit vorm is ergerlijk

Sedaris is werkelijk komisch, zijn ironische oog ziet de humor in dingen die de rest van de wereld allang niet meer opvallen. Het is die herkenning waarop Sedaris gokt. Dat werkt vaak, maar niet altijd. En als Sedaris niet in vorm is, dan is hij net zo stomvervelend als zijn minder getalenteerde collega’s. 6 tot 8 zwarte mannen is een onvervalste Sedaris-decemberbundel, waarin de auteur de winterse feestelijkheden met zijn schijnbare onnozelheid onderuit probeert te trappen. Het opvallende omslag wordt naar goed gebruik voorzien van quotes van Sedaris-adepten als Aaf Brandt Corstius, Paulien Cornelisse en Silvia Witteman. Die laatste zal wel de zus van Volkskrant-columniste Sylvia zijn.

Schmierende conferencier
Dan de verhalen. Het zijn er twaalf, en wie ook trouw de bundels Van je familie moet je het hebben en Ik mooi praten heeft gelezen, kunnen sommige verhalen bekend voorkomen. Dat is jammer, vooral omdat dat nu niet de verhalen zijn die je eens lekker gaat herlezen. De bundel begint met het lange verhaal ‘Holidays on Ice’, het verhaal waarmee Sedaris doorbrak bij het grote publiek, aldus de achterflap. Sedaris verhaalt over zijn avonturen als kerstelf in het warenhuis Macy’s. Grijpgrage kerstmannen, aantrekkelijke kerstelfen en onbeschaafde warenhuisklanten passeren de revue. Een hilarisch verhaal, dat doet denken aan een conference van een goede stand-upcomedian. Misschien wat lang uitgesponnen hier en daar, maar in dit verhaal is de schrijver in topvorm.

In ‘De beste wensen aan vrienden en familieleden!!!!’ overspeelt de stand-upper Sedaris zijn hand. Het is een ‘nieuwsbrief’ van de moeder van een zekere familie Dumbar aan vrienden en familie. De moeder bespreekt het niet helemaal goed verlopen jaar, waarbij vooral een glansrol is weggelegd voor de Vietnamese Khe Sahn, het gevolg van een slippertje van manlief tijdens de Vietnam-oorlog, die op een dag met haar koffertje bij de familie op de stoep staat. Kort gezegd: alles gaat mis, en als werkelijk alles mis gaat, blijkt dat helemaal niet zo grappig meer. Ondanks de hilarische passages blijft van dit verhaal vooral het gevoel hangen dat Sedaris het hier op een ouderwets schmieren heeft gezet.

Regieaanwijzingen
‘Op de eerste rij in het midden’ is een goed verhaal over het dankbare onderwerp van het schooltoneel rond kersttijd. Gefundenes Fressen voor Sedaris, die er met graagte zijn tanden in zet, maar tegelijk ook licht teleurstellend. Iedereen heeft wel een goed kersttoneelverhaal in huis, maar van de meester van het korte, komische verhaal verwacht je wat meer originaliteit.

Verreweg het beste verhaal in de bundel is echter ‘Gebaseerd op een waargebeurd verhaal’. Dit keer geen brief, maar een toespraak voor een kerkgemeente, van de hand van een zelfgenoegzame tv-producent, die via paginalange omwegen uitkomt op dat waar het hem eigenlijk om gaat. Ook hier wankelt Sedaris op de dunne lijn tussen hilariteit en aanstellerij, maar dit keer bewaart hij zijn evenwicht en komt zijn talent volledig tot uiting. Hoogtepunten zijn de schuingedrukte regieaanwijzingen zoals ‘(Wacht tot applaus bedaart)‘ of ‘(Goed punt. Even laten doordringen)‘.

Ongewenste elementen
In ‘Kerstmis betekent geven’ is de schmierende Sedaris weer even terug. Een goed idee (twee puissant rijke gezinnen proberen elkaar in vrijgevigheid te overtroeven) dat veel te lang wordt uitgesmeerd. De plot zie je al van kilometers aankomen. ‘Dinah de kersthoer’ is daarentegen een mooi kerstverhaal, maar bepaald niet hilarisch. Sedaris toont zich opeens van zijn subtiele zijde, wat even wennen is na het voorgaande.

Van de laatste vijf verhalen is het titelverhaal vooral komisch voor ‘ons Nederlanders’, omdat je voor het eerst met de ironische blik van een buitenlander kijkt naar onze inderdaad nogal warrige en hier en daar ronduit wrede Sinterklaastraditie. Opvallend en zeker niet te missen is het slotverhaal ‘De koe en de kalkoen’, over dieren en hun aanloop naar de kerstvieringen. Op de valreep betoont Sedaris zich nog een gevoelige fabelschrijver – echte fans wisten dat natuurlijk al, die hebben Eekhrn zkt eekhrn allang in de kast.

(S)topshow
6 tot 8 zwarte mannen is als een theatershow van een cabaretier waarvan je hoopt dat hij dit keer eens niet gaat zingen. Natuurlijk doet hij dat wel. Na de voorstelling kun je vasthouden aan die paar momenten dat je er bijna in blééf van het lachen en hopen dat-ie de volgende keer de liedjes weglaat.