Boeken / Fictie

Charlotte Brontë geeft het stokje door

recensie: Clare Boylan - Emma Brown

.

~

De eerste twee hoofdstukken zijn inderdaad nog van de hand van Charlotte Brontë. Dus in zoverre klopt de bewering. Maar deze eerste twee hoofdstukken vormen misschien 0.05% van het gehele verhaal! Dus in hoeverre is het dan nog Charlottes verhaal? In welke mate wordt hier het verhaal verteld, zoals dat door Charlotte bedacht was? Er is, op de eerste twee hoofdstukken na, namelijk niets bekend over het verdere verloop van het oorspronkelijke verhaal. Okee, de schrijfster heeft gebruik gemaakt van brieven die Charlotte geschreven heeft en van een ander onvoltooid manuscript (The Story of Willie Ellin) om de geest van Charlotte Brontë levend te houden, maar dat zijn nog steeds geen oorspronkelijke elementen van het hier door Charlotte gestarte verhaal.

Dit blijkt het sterkst door het gebruik van The Story of Willie Ellin. Deze meneer Ellin wordt door Charlotte in de eerste hoofdstukken geïntroduceerd. En Clare Boylan gaat verder in hoofdstuk drie met de uitwerking van het karakter van deze sleutelfiguur. Ze doet dat waarschijnlijk op basis van The Story of Willie Ellin, maar dit ligt volgens mij niet in het verlengde van de eerste introductie. Het gevoel bekruipt me dat Charlotte een andere rol voor Willie Ellin in gedachten had dan Clare Boylan hem nu toebedeeld heeft.

Charlotte of Clare?

Dus is dit nu een verhaal van Charlotte Brontë of van Clare Boylan? Volgens mij dus van Clare Boylan, die gewoon heel graag gebruik maakt van de naam Charlotte Brontë. Het is immers een mooie publiekstrekker, die een gegarandeerde omzet in het vooruitzicht stelt. Dus dat hebben we geklaard, nu blijft de vraag of het boek deze publiciteitsstunt nodig heeft? Of is het verhaal goed genoeg om op z’n eigen merites gelezen te worden?

Geheugenverlies

Het verhaal, zoals door Clare Boylan verteld, gaat over een 15-jarig meisje zonder verleden en zoals het lijkt zonder toekomst. Ze wordt op een dag door een vreemde man afgeleverd bij een meisjesschool. Al snel blijkt zij niet te zijn waarvoor ze zich uitgaf. Een zoektocht naar het verleden van deze jonge vrouw begint. Zowel door haarzelf als door de paar mensen die zich het lot van deze jonge vrouw aantrekken. De zoektocht wordt bemoeilijkt door het feit dat de vrouw, Emma genaamd, haar geheugen heeft verloren. Ze verdwijnt op een dag naar Londen om op zoek te gaan naar haar verleden. De heer Ellin en een dame genaamd Isabel Chalfont, die Emma in haar huis had opgenomen, achterlatend met een hoop vragen en twijfels, maar heel weinig antwoorden.

En zo volgen we de diverse personages in hun zoektocht naar het verleden van Emma Brown, maar ook naar hun eigen verleden. En dat verleden bevat de nodige smart, liefde, erbarmen, afzien en lijden. De armen hadden het ten tijde van The Great Exibition (1851) niet bepaald makkelijk in het grauwe, afstandelijke Londen. Prostitutie was aan de orde van de dag, honger was een constante metgezel en medeleven ver te zoeken.

Troosteloos

En juist dit troosteloze beeld maakt het boek interessant. De wijze waarop het Londen van 1851 wordt geportretteerd, de omschrijving van de natte, kille steegjes geeft zo’n lekker even-terug-in-de-tijd gevoel. Voor je geestesoog scharrelen de bevuilde kwajongens over een drukke markt op zoek naar een onbewaakt appeltje, oogverblindend lelijke vrouwen prijzen aan voortsnellende voorbijgangers hun vleselijke waren aan. Als dit doorregen wordt met kinderhandel en -prostitutie krijg je een indringend beeld van het grote, onoverzichtelijke Londen aan het eind van de 19e eeuw.

In deze setting probeert een jonge vrouw zichzelf te vinden en te redden. Al snel begin je voor haar een grote sympathie op te vatten en te hopen dat ze haar zoektocht tot een goed einde brengt.

Dus?

Mijn mening over dit boek is dubbelzijdig. Aan de ene kant vind ik het hele gedoe met “Laatste roman van…” een grote farce. Een goedkope verkooptruc, die niets met de inhoud van doen heeft. Daarnaast is er geprobeerd de stijl van Charlotte Brontë in dit boek voort te zetten, wat de schrijfstijl behoorlijk gedateerd maakt. Veel wollig taalgebruik in, voor hedendaagse begrippen, onlogisch gevormde zinnen. Wat ik ook niet begrijp is dat Londen wel genoemd wordt, maar een tweetal dorpjes die hun opwachting doen slechts H. en M. worden genoemd. Waarom deze afkortingen?

Aan de andere kant staat er een verhaal over een eenzame en verlaten vrouw op zoek naar een verleden om zo een toekomst te kunnen waarborgen. Een vrouw die in tijden dat de vrouw ondergeschikt was aan de man juist heel erg haar mannetje staat. En dit verhaal heeft me wel geboeid. De balans slaat voor mij op basis van deze afweging door naar de positieve kant, maar het had niet veel gescheeld.