Boeken / Non-fictie

Zie je deze titel wel?

recensie: Christopher Chabris en Daniel Simons (vert. Jan Willem Reitsma) - De onzichtbare gorilla

Zou het je opvallen als er plotseling een gorilla door het beeld liep terwijl je een basketbalwedstrijd zat te kijken? ‘Ja’, zou je zeggen. ‘Nee’, zegt de wetenschap.

De onzichtbare gorilla is misschien wel het bekendste experiment in de recente historie van de psychologie. Christopher Chabris en Daniel Simons bedachten het en voerden het uit. Terwijl proefpersonen naar een filmpje van twee basketballende teams keken, moesten ze tellen hoe vaak één team de bal overspeelde. Halverwege het filmpje verschijnt er rechts opeens een gorilla in beeld, loopt naar het midden, slaat zich herhaaldelijk op de borst en loopt rechts het beeld weer uit.

Illusies en zelfoverschatting


Na afloop werd er gevraagd hoe vaak het team de bal overgespeeld had. En ‘O ja, heb je een gorilla gezien?’ De helft van de proefpersonen had echter nooit een gorilla opgemerkt. Bij het terugspelen van het filmpje waren ze stomverbaasd dat ze DAT niet gezien hadden. Sommigen dachten zelfs dat dit niet hetzelfde filmpje was. En diegenen die de gorilla wel zagen, konden zich niet voorstellen dat je hem níet gezien zou hebben.

Vooral dat laatste vormt een aandachtspunt van de illusies die Chabris en Simons bespreken in hun boek De onzichtbare gorilla. We denken namelijk dat we veel meer zien dan we daadwerkelijk waarnemen. En dit geldt niet alleen voor ons gezichtsvermogen. We denken ook dat we meer weten dan we werkelijk doen, of meer onthouden dan echt zo is. Deze illusies van ons eigen kunnen zijn erg hardnekkig en zelfs hard bewijs ervan wordt vaak genegeerd.

Onze hersenen kunnen zó veel meer


Handsfree bellen tijdens het autorijden is uiteraard veiliger dan bellen met de telefoon in je hand. En meestal voel je het ook als er iemand achter je je staat aan te staren. Dat hebben we allemaal wel eens meegemaakt. Niet zo vreemd ook, omdat bekend is dat we tenslotte maar ongeveer tien procent van onze hersencapaciteit gebruiken. Chabris en Simons gaan hier in De onzichtbare gorilla dan ook uitvoerig op in.

Op de laatste zin van de vorige alinea na is al het andere in die alinea totale flauwekul. De kans dat je het echter met een van die stellingen eens was, is aanzienlijk. Een merendeel van de door de psychologen ondervraagde respondenten geeft namelijk aan de voorgaande stellingen meer of minder te geloven. Er zijn maar weinig mensen die overtuigd zijn van het feit dat handsfree bellen niet veiliger is of dat we onze hersenen al volledig benutten.

Zelfoverschatting en de werkelijkheid

Christopher Chabris en Daniel Simons leggen in dit boek haarfijn uit hoe de mens ten prooi valt aan selectieve waarneming en valse intuïtie. Dat doen ze met vele sprekende voorbeelden uit de dagelijkse realiteit, die ze ondersteunen met gedegen wetenschappelijke onderzoek. Diep verankerd in je eigen illusies val je van de ene verbazing in de andere. De bewijzen stapelen zich voor je ogen op dat er nogal eens wat mis kan gaan met je waarnemingen en overtuigingen. Het doet soms zelfs een beetje pijn om te moeten bekennen dat je niet zo superieur bent als gedacht.

Zo vindt volgens een onderzoek van Chabris en Simons 63 procent van de Amerikanen zich bovengemiddeld intelligent. Statistisch gezien is dat bijzonder uiteraard. Want slechts 50 procent kan dit echt aantonen. We hebben blijkbaar de neiging onszelf en onze vaardigheden anders in te schatten dan de realiteit ons uitwijst. Dit is zo in ons systeem verankerd dat we mensen die zelfvertrouwen uitstralen positiever waarderen dan mensen die wel eens twijfelen. Ook als die laatste groep vaker gelijk blijkt te hebben.

De beste recensie ooit gepubliceerd


De onzichtbare gorilla is een uitermate boeiend boek dat ons wijst op onze tekortkomingen en verkeerde aannames. Het opent ons de ogen voor de werkelijkheid om ons heen. Als we ons bewust zijn van de genoemde valkuilen zijn we misschien in de toekomst beter voorbereid op overstekende gorilla’s, terwijl we handsfree aan het bellen zijn in onze auto. In ieder geval is dit hierdoor een bovengemiddeld goede recensie geworden van een van de beste recensenten van ons land.

Wil je ook zo geweldig kunnen recenseren: vergroot het gebruik van je hersencapaciteit en lees De onzichtbare gorilla. Succes verzekerd! Of in ieder geval heb je dan een heerlijk leesbaar en onderhoudend boek gelezen dat je kijk op de wereld drastisch verandert.

 

Zie je hem of zie je hem niet? Bekijk het filmpje met de gorilla:

8WEEKLY MediaPlayer