Boeken / Fictie

Bernlef heeft zijn identiteit al lang gevonden

recensie: Bernlef - Geleende levens

.

Op de allerlaatste pagina van Bernlefs (voorheen: J. Bernlef) nieuwste boek Geleende levens, staat een lijst met alle boeken en bundels die de Hersenschimmenauteur bij uitgever Querido het licht heeft doen zien. Zestien stuks in de laatste tien jaar, de productiedrift van de 73jarige Bernlef. Nummer zeventien is wederom van hoog niveau.

In Geleende levens heeft de schrijver drie novellen gebundeld, die thematisch sterk aan elkaar verwant zijn. In ‘De rol van zijn leven’ draait het om een succesvol soapacteur, die na twintig jaar uit de serie wordt geschreven. Van de ene op de andere dag moet hij op zoek naar een nieuw leven, een nieuwe dagbesteding, maar vooral naar een nieuwe identiteit. Die vindt hij uiteindelijk in New York. In ‘Geleend leven’, een verhaal vol suspense over een crimineel die met een nieuwe identiteit door de inlichtingendienst in een Frans dorpje wordt neergezet, wordt pijnlijk duidelijk dat je niet voor jezelf kunt vluchten, hoe goed je ook je best doet. En in ‘Eeuwige roem’ tenslotte, is dezelfde thematiek voorhanden, deze keer tegen een decor van een fictief Oostblokland, waar een nogal grijze archivaris na de val van de dictator per ongeluk boven zijn stand te leven komt.

Zelden dekte een titel van een boek de lading beter dan in het geval van Geleende levens. Veel van de personages die Bernlef tot leven wekt – en dat beperkt zich overigens niet uitsluitend tot deze bundel – worstelen met de vraag waar het leven van de ander ophoudt en hun eigen leven begint. Kennen zij zichzelf eigenlijk wel? 

Erg knap is het, hoe Bernlef met één uitgangspunt drie totaal verschillende verhalen construeert. In ‘De rol van zijn leven’ is de toon misschien af en toe wat joviaal en de ontknoping in ‘Geleend leven’ zie je al van verre aankomen, maar ook die verhalen zijn de moeite waard, al was het alleen maar door de kalme, gestileerde vertelwijze van Bernlef. ‘Eeuwige roem’ daarentegen biedt – meer nog dan de eerste twee – een fraai overzicht van wat de ietwat onderschatte schrijver in huis heeft. Het fictieve Oostblokland, waar Bernlef ook in zijn laatste roman De rode droom mee uitpakte, wordt in al zijn naargeestigheid zeer geloofwaardig beschreven en ook de tot mislukken gedoemde carrièremove van Julien wordt langzaam opgebouwd.

Na lezing van Geleende levens, blijft de gedachte overeind dat er in dit schrijverschap nog minstens één roman van het niveau van Hersenschimmen schuilgaat. Dus die zal er ook wel komen, want zelfs een groot schrijver als Bernlef ontkomt niet aan zijn eigen identiteit.