Absurde oorlog in stripvorm

Deze graphic novel is een bewerking van de geanimeerde documentaire Vals im Bashir uit 2008. De film is veelvuldig in de prijzen gevallen (Golden Globe, César, BAFTA, Academy Award en andere). Kan de grahic novel hetzelfde apocalyptische en beklemmende beeld overbrengen als de film?

Ari’s verleden
Het verhaal speelt zich af rondom Ari Folman, die in 1982 een negentienjarige soldaat in Israëlische dienst was. Op een avond in 2006 vertelt een vriend hem dat hij nachtmerries heeft over de periode van de burgeroorlog in Libanon. Folman zelf herinnert zich daarover echter helemaal niets meer. Later die nacht krijgt hij voor het eerst in twintig jaar een visioen van de slachting bij Sabra en Shatila. Dit is voor hem het startsein om op zoek te gaan naar de gebeurtenissen in die oorlog en wat zijn rol is geweest in het conflict. Met behulp van gesprekken met vrienden en betrokkenen, achterhaalt hij langzaam de waanzinnige details van de oorlog. Uiteindelijk ontdekt hij hoe hij zelf heeft gehandeld tijdens de slachtingen.

Achterin het boek is een interview met David Polonsky opgenomen waarin de artistieke keuzes en de moeilijkheden van de omzetting van het witte doek naar strip duidelijk naar voren komen. Zaken die de emotionele strekking van de film een extra lading geven, zoals het geluid, zijn uiteraard in de strip niet aanwezig. De scènes uit de film die zwaar op de gebruikte muziek leunen, zijn de scènes die in het boek het zwaarst onder handen zijn genomen. Verder is het Polonsky uitstekend gelukt om de film naar de graphic novel om te zetten. Een ieder die de film gezien heeft zal zich in deze overzetting kunnen vinden. Voor hen die de film niet hebben gezien, levert Wals met Bashir een ‘prachtig’ beeld van een zwarte pagina in de Libanese en Israëlische recente geschiedenis.

Boek vs. film
Het boek is goed en degelijk vormgegeven en de tekeningen ademen dezelfde sombere, deprimerende sfeer als de film. Maar uiteindelijk haalt de strip het niet bij de film. Ondanks, of juist vanwege, dezelfde psychedelische beelden en de donkere sombere sfeer, lijkt het boek zich niet los te kunnen rukken van de bewegende versie. De dynamiek van de geanimeerde documentaire, de dieptewerking van de beelden, het gebruik van de muziek zijn allemaal zaken die aan de stripversie ontbreken. Hoewel het verhaal op zichzelf staat en ook prima in stripvorm verteld kan worden, kun je jezelf tijdens het lezen van Wals met Bashir niet onttrekken aan de originele filmversie. Vooral de dynamiek van de conversaties verliest zijn schwung in de transitie.

De graphic novel Wals met Bashir is op zich een mooi product geworden. En het verhaal moet ook zeker verteld worden. Maar als je de film hebt gezien, voegt deze uitgave niet veel meer toe. Voor degenen die de film gemist hebben: kies je favoriete medium en zorg dat je op de hoogte komt van dit bijzonder trieste hoofdstuk in de geschiedenis van de late twintigste eeuw.