Film / Achtergrond
special: Taboedoorbrekende films op het AFFF

Kan horror nog shockeren?

Een belangrijk onderdeel van het Festival van de Fantastische Film was dit jaar een programma met taboedoorbrekende films. Er werd een historisch overzicht van de meest controversiële films gepresenteerd: klassiekers als Cannibal Holocaust, I Spit on Your Grave en Henry: Portrait of a Serial Killer waren te zien, maar ook de antieke spraakmaker Freaks en een moderne horrorfilm, Mel Gibsons The Passion of the Christ. Directeur Jan Doense gaf leiding aan een symposium over grensoverschrijdende cinema.

~

Een academica, een journalist, een classificeerder en een regisseur vormden een redelijk gemêleerd gezelschap, wat de samenhang van de discussie echter niet ten goede kwam. Een zaal vol liefhebbers met elk een eigen mening hielp ook niet: het symposium verzandde al gauw in een wirwar van ideeën, uitspraken en vragen. Van Freaks via Evil Dead naar de onthoofdingen in Irak, en langs de grand guignol van snuff movies naar journaalbeelden van de varkenspest: alles kwam aan bod maar nergens werd diep op ingegaan. Er werden wel enkele interessante vragen opgeroepen.

Gemeen

~

Het is schandaalregisseur Jörg Buttgereit (Nekromantik) die met de meest interessante standpunten komt. De Duitser slaat de spijker op de kop door te stellen dat het domein van de horror tegenwoordig mainstream is geworden. Niet alleen de remakes van horrorklassiekers en Japanse films, maar ook Saw, een film die uitblinkt in narigheid, werd een groot kassucces. Een logische vraag doet zich voor: is het mainstreampubliek afgestompt of ontbreekt het de horrorfilms aan schokkende materie? Dat laatste lijkt onwaarschijnlijk, want de genrefilms, na een relatief tamme periode, gaan de laatste jaren duidelijk steeds weer een stapje verder in hun weerzinwekkende elementen. De regisseurs van films als Creep en Saw hebben er zichtbaar plezier in de kijker te confronteren met gemeen, sadistisch geweld, dat louter opgevoerd wordt om de kijker misselijk te maken.

Opschudding

Kijkt zelfs het grote publiek bij een horrorfilm nergens meer van op, vandaag de dag zijn het films als Irréversible, Romance en The Passion of the Christ die voor opschudding zorgen. Succesvolle titels die met kunstzinnige pretenties gemaakt zijn en niet met genres geassocieerd worden, en al helemaal niet met horror. Is het publiek van deze films sneller geschokt dan de genreliefhebber? Misschien, maar zelfs de meest geharde horrorfanaat kan niet onberoerd naar Gibsons Christusmarteling of Monica Bellucci’s hellegang kijken. De horror lijkt een deel van zijn terrein aan de arthouse-film verloren te hebben.

Pedofiel

Kan een genrefilm een hedendaags publiek dan nog wel shockeren, of is het onderste al uit de gruwelkan gehaald? Nu zo’n beetje elke denkbare uitbeelding van geweld en gruwel op het witte doek is vertoond, is dat geen onredelijk vraagstuk. Buttgereit gelooft in de controverse van thematiek en stelt dat een remake van Freaks voor beroering zou zorgen. Een fantasievolle jongen uit het publiek stelt een pedoslasher voor waarin de pedofiel zegeviert. Dan moet er wel overtuigend in geacteerd worden, meent een ander. Je kunt je afvragen of zo’n drang naar controverse de kwaliteit van horrorfilms ten goede komt, maar als het aan de makers en liefhebbers van de genrecinema ligt, is de slag nog niet verloren.